40 năm trước, các quốc gia trên thế giới đã ký kết Công ước Vienna nhằm bảo vệ tầng ozone trước nguy cơ bị thủng và bảo vệ con người cũng như hành tinh khỏi bức xạ tử ngoại (UV) có hại.
Trên nền tảng đó, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone đã được thông qua và triển khai thành công, giúp loại trừ hoàn toàn các chất chlorofluorocarbon (CFCs), hóa chất nhân tạo từng được sử dụng rộng rãi trong làm lạnh, khí dung và sản xuất xốp, qua đó góp phần quan trọng khôi phục tầng ozone.
Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal được đánh giá là một trong những thành công lớn nhất của hợp tác môi trường toàn cầu, đã giúp giám sát và loại trừ hiệu quả các chất làm suy giảm tầng ozone, đồng thời từng bước kiểm soát các chất hydrofluorocarbon (HFC), loại khí nhà kính có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu cao, theo Bản sửa đổi, bổ sung Kigali.
Trong bối cảnh đó, sáng 15/9, Hội thảo "Hoạt động bảo vệ tầng ozone hướng tới chuyển đổi xanh: Thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, hợp tác công - tư" đã được tổ chức.
Từ loại trừ CFC đến chuyển đổi xanh
Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ NN&MT Lê Công Thành cho biết: "Nhờ nỗ lực chung, thế giới đã giảm được khoảng 135 tỷ tấn CO₂ tương đương kể từ năm 1990 đến nay, đóng góp gần 25% vào mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy khoa học, chính sách và hợp tác quốc tế khi đồng hành sẽ tạo nên những hành động to lớn, mang lại lợi ích cho sức khỏe con người, các hệ sinh thái cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội".
Thứ trưởng Bộ NN&MT Lê Công Thành.
Theo thống kê của Ban Thư ký ozone quốc tế, tính đến tháng 8/2025, Việt Nam đã ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương, minh chứng cho nỗ lực thực hiện Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, đồng thời thể hiện đóng góp của Việt Nam trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Trong thời gian qua, Việt Nam cũng đã ban hành hệ thống chính sách, pháp luật bảo vệ tầng ozone như Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam quản lý hiệu quả, đồng bộ, gắn kết mục tiêu bảo vệ tầng ozone với các ưu tiên quốc gia khác, trong đó có chuyển đổi xanh.
Chia sẻ tại hội thảo, bà Tina Chondraki Birmpili - Trưởng Ban điều hành Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, nhấn mạnh: Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ozonee 2025 đánh dấu 40 năm Công ước Vienna, với chủ đề "Từ khoa học đến hành động toàn cầu", đã khẳng định vai trò của tri thức khoa học trong việc định hướng chính sách và thúc đẩy hành động thiết thực.
Theo Ban Thư ký ozone quốc tế, tính đến tháng 8/2025, Việt Nam đã ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương, thể hiện đóng góp của Việt Nam trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Việt Nam là thành viên tích cực của tiến trình này từ năm 1995. Thông qua Quỹ đa phương, Việt Nam đã được hỗ trợ xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực.
Tính đến nay, Quỹ đã phê duyệt 90 dự án cho Việt Nam với tổng trị giá khoảng 30 triệu USD, trong đó có nhiều chương trình quan trọng nhằm thực hiện sửa đổi Kigali về sử dụng năng lượng hiệu quả và công nghệ làm mát bền vững. Đây là những nỗ lực thiết thực không chỉ bảo vệ tầng ozone mà còn thúc đẩy tăng trưởng xanh.
"Chúng tôi đánh giá cao cam kết và những bước đi chủ động của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, tin tưởng sự đồng hành bền chặt này sẽ tiếp tục mở ra một tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh", bà Tina Chondraki Birmpili khẳng định.
Dấu ấn Việt Nam trong loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone
Báo cáo về một số kết quả thực hiện Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, ông Lê Ngọc Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu (Bộ NN&MT) nhận định, trong nhiều năm qua, Việt Nam đã chủ động và tích cực triển khai các hoạt động nhằm thực hiện Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal.
Ông Lê Ngọc Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu"Đến nay, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu", ông Tuấn nói.
Trước hết, Việt Nam đã hoàn tất việc loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon và CTC từ năm 2010; loại trừ hoàn toàn Methyl Bromide từ năm 2015, chỉ duy trì cho mục đích kiểm dịch và khử trùng hàng hóa theo quy định quốc tế. Các chất HCFC cũng đã được cắt giảm theo đúng lộ trình, đến giai đoạn 2025–2029 lượng tiêu thụ cơ sở giảm xuống còn 1.300 tấn mỗi năm. Đối với HFC, từ ngày 1/1/2024, Việt Nam đã duy trì mức tiêu thụ cơ sở, không vượt quá 13,9 triệu tấn CO₂tđ.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng triển khai chặt chẽ các hoạt động quản lý, từ khâu đăng ký, báo cáo sử dụng chất được kiểm soát đến việc giám sát nhập khẩu, sản xuất, cũng như sở hữu các thiết bị, sản phẩm có chứa những chất này. Tính đến nay, hàng trăm doanh nghiệp và tổ chức đã tham gia hệ thống quản lý này.
Trong giai đoạn tới, chúng ta cần tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để đạt được các mục tiêu quốc gia về khí hậu và môi trường. Một là, tiếp tục lồng ghép nội dung bảo vệ tầng ozone và làm mát bền vững vào Chiến lược biến đổi khí hậu đến năm 2050, cũng như Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát.
Hai là, đẩy mạnh áp dụng công nghệ làm mát hiệu quả cao, tiết kiệm năng lượng, sử dụng môi chất lạnh có chỉ số GWP thấp, đồng thời khuyến khích ứng dụng các nguồn năng lượng tái tạo trong lĩnh vực làm mát và bảo quản lạnh.
Việt Nam cũng triển khai chặt chẽ các hoạt động quản lý, từ khâu đăng ký, báo cáo sử dụng chất được kiểm soát đến việc giám sát nhập khẩu, sản xuất.
Ba là, rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách và tiêu chuẩn kỹ thuật về xây dựng, hiệu suất năng lượng tối thiểu; bốn là, huy động mạnh mẽ các nguồn lực tài chính xanh, bao gồm cả trái phiếu xanh và tài trợ đa phương, để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ, triển khai các dự án làm mát bền vững. Năm là, đẩy nhanh việc áp dụng quản lý theo vòng đời đối với các chất Fluorocarbon, bảo đảm phù hợp với cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.
"Có thể khẳng định rằng, những kết quả đạt được trong thời gian qua là tiền đề quan trọng để Việt Nam thực hiện thành công các cam kết về bảo vệ tầng ozone và ứng phó với biến đổi khí hậu trong tương lai. Với sự nỗ lực của các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp và sự đồng hành của các tổ chức quốc tế, chúng ta tin tưởng rằng mục tiêu phát triển bền vững sẽ sớm trở thành hiện thực", ông Tuấn nói.
