Theo thống kê của Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), tại Hà Nội mỗi năm thiếu hụt tối thiểu 50.000 căn hộ. Tuy nhiên, 7 tòa nhà cao tầng tại khu tái định cư Kiều Mai được xây dựng để bố trí chỗ ở cho hơn 3.000 người lại đóng cửa suốt hơn 10 năm qua.
Được hoàn thành từ năm 2013, nhằm phục vụ các hộ dân bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Từ Liêm (trước đây), khu tái định cư Kiều Mai có tổng diện tích hơn 12,2 ha với quy mô dân số dự kiến hơn 3.000 người. Phía Bắc khu tái cư giáp Quốc lộ 32, phía Nam giáp khu đất của Bộ Công an, phía Đông giáp tuyến đường sắt, phía Tây giáp khu dân cư thôn Kiều Mai. Tuy nhiên sau hơn 10 năm, các tòa nhà tại đây chưa một lần đón người dân về sinh sống đúng mục đích.
Trong giai đoạn từ 2014 – 2021, sau khi huyện Từ Liêm tách thành 2 quận (Bắc Từ Liêm và Nam Từ Liêm), 4/7 tòa nhà (CT4, CT5, CT6, CT7) được UBND TP Hà Nội cho phép tạm thời sử dụng làm trụ sở hành chính của Quận ủy, HĐND, UBND và các cơ quan quận Bắc Từ Liêm. Đến năm 2021, sau khi các cơ quan chuyển về trụ sở mới, những tòa nhà này tiếp tục bị bỏ hoang.
Hành lang tối tăm, đậm mùi ẩm mốc và bụi bặm sau thời gian dài không được sử dụng. Trên trần nhà, nhiều bóng đèn và thiết bị điện đã bị tháo dỡ, chỉ còn trơ lại các sợi dây và móc treo. Phía dưới sàn nhà phủ đầy gạch vỡ, thủy tinh, rác thải và những mảnh bê tông bong tróc. Mỗi bước chân qua đều phát ra tiếng lạo xạo của vật liệu vỡ vụn.
Một khu tái định cư từng được kỳ vọng trở thành nơi ở mới của người dân, nay rơi vào tình trạng hoang hóa, xuống cấp nghiêm trọng và bị bỏ phí trong thời gian dài.
Ông Nguyễn Văn Đấu, người dân sống gần khu vực, bày tỏ sự nuối tiếc khi những tòa nhà bỏ hoang không được đưa vào sử dụng, trở thành điểm tụ tập của các đối tượng bất hảo, khiến an ninh trật tự xung quanh bị ảnh hưởng. "Nhìn khu nhà bỏ hoang thế này tôi tiếc lắm. Bao nhiêu năm rồi chẳng thấy đưa vào sử dụng, để xuống cấp từng ngày. Tối đến, nhiều nhóm thanh niên lạ mặt kéo vào tụ tập, đập phá lung tung, người dân chúng tôi vừa lo lắng vừa bức xúc. Chỉ mong chính quyền sớm có hướng xử lý, chứ để lâu thế này thì an ninh quanh đây chẳng đảm bảo được".
Các căn phòng tái định cư có diện tích từ 50 m² đến 100 m², được thiết kế đầy đủ tiện nghi với nhà vệ sinh khép kín và ban công riêng, hoàn toàn đủ điều kiện cho một gia đình sinh sống. Tuy nhiên, thay vì đón cư dân, nơi này lại bị biến thành kho chứa đồ đạc cũ kỹ.
Khắp các bức tường bị phủ đầy những hình vẽ sơn graffiti nghuệch ngoạc; sàn nhà bị đập phá, gạch vỡ ngổn ngang. Trong bối cảnh thành phố "khát" nhà ở, việc để những tòa nhà có tiềm năng an sinh xã hội cao bị bỏ mặc và tàn phá là điều khiến người dân không khỏi day dứt và tiếc nuối.
Theo đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư hạ tầng phường Xuân Phương, từ ngày 1/7, khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai, khu tái định cư Kiều Mai thuộc sự quản lý của phường Xuân Phương. Hiện Ban Quản lý dự án đầu tư hạ tầng phường Xuân Phương đã rà soát hồ sơ, kiểm tra hiện trạng và sẽ đề xuất UBND phường kiến nghị UBND TP Hà Nội xem xét, chỉ đạo phương án sử dụng các tòa nhà đúng chức năng, tránh lãng phí và ô nhiễm môi trường kéo dài.
Không chỉ tại khu tái định cư bị bỏ hoang, tình trạng xuống cấp còn xuất hiện ngay cả ở những khu dân cư đang hoạt động. Cách đó khoảng 7 km, khu tái định cư Nam Trung Yên (phường Yên Hòa), nằm ở khu vực được coi là “đất vàng” của Hà Nội, cũng ghi nhận nhiều dấu hiệu xuống cấp, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng trăm hộ dân. Nhiều tòa nhà chỉ sau thời gian ngắn đưa vào sử dụng đã xuất hiện tường bong tróc, ẩm mốc, thấm dột; cửa kính vỡ, thang máy hoạt động chập chờn.
Được đưa vào sử dụng từ năm 2010, khu tái định cư A6 Nam Trung Yên nằm ở vị trí đắc địa của TP Hà Nội. Nhưng chưa đầy 15 năm, 4 tòa chung cư ở đây đã xuống cấp trầm trọng. Theo cư dân, hiện tượng này xảy ra từ khoảng năm 2014-2015. Phía ngoài các tòa nhà, nhiều mảng tường lớn bong tróc, lở loét có thể dễ dàng quan sát bằng mắt thường. Chỉ cần chạm nhẹ, vụn tường rơi ra lả tả.
Bà Vũ Thị Nguyệt - Tổ trưởng Tổ dân phố số 51 (phường Yên Hòa) cho biết hiện tại, khu tái định cư có 436 hộ dân sinh sống. Từ cuối năm 2024, sau khi các cơ quan báo chí liên tục phản ánh về tình trạng xuống cấp của tòa nhà, UBND thành phố và Tổng công ty Đầu tư Phát triển nhà Hà Nội cử một đơn vị xuống để khảo sát, sửa chữa các hạng mục hư hại. Tuy nhiên từ ngày 1/6/2025, dự án được bàn giao về Trung tâm Quản lý nhà Hà Nội. "Từ khi có đơn vị quản lý mới, các tòa nhà không còn hỗ trợ sửa chữa 6 hạng mục nữa, trong đó có bảo dưỡng vỏ ngoài tòa nhà, máy phát điện, máy bơm nước, hệ thống cứu hỏa, hệ thống chống sét, người dân phải tự lo sửa chữa. Trong khi đa số các hộ dân tại đây có điều kiện kinh tế ở mức vừa phải, thậm chí khó khăn. Vì vậy việc xuống cấp của các tòa nhà đang ngày một xấu đi".
Mặc dù hạ tầng khu tái định cư A6 Nam Trung Yên xuống cấp nghiêm trọng, các căn hộ tại đây vẫn được rao bán với giá dao động 60-70 triệu đồng/m², theo khảo sát từ một số trang bất động sản. Cụ thể, một căn hộ ở tầng 8 tòa A6C có diện tích 57,2 m² (2 phòng ngủ, một nhà vệ sinh) được rao bán với giá 4,1 tỷ đồng (71,68 triệu đồng/m²). Cùng tầng và cùng tòa, một căn hộ khác rộng 60 m² được chào bán 4,1 tỷ đồng (68,33 triệu đồng/m²).
Theo thống kê từ Công ty TNHH một thành viên Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội và Trung tâm Quản lý nhà TP Hà Nội, tính tới năm 2025, Hà Nội có 201 tòa chung cư tái định cư đã đưa vào sử dụng, trong đó có 16.057/19.016 căn hộ đã bàn giao cho người dân sử dụng ổn định. Số căn tái định cư bỏ hoang khoảng 3.000.
