Kiến tạo đô thị Việt: Khi hiện đại song hành bản sắc văn hóa

Nhưng trong nhịp phát triển hối hả ấy, không ít khu đô thị mới đang trở nên giống nhau đến mức… gần như không có bản sắc riêng, cũng như không có bản sắc địa phương.

Thực trạng này cũng chính là điểm khởi nguồn cho chủ đề của Tập 5 talkshow Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam với chủ đề "Phát triển đô thị bền vững, bảo tồn bản sắc văn hóa". Tại talkshow, nơi KTS. Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch - Kiến trúc, Nguyên Thứ trưởng bộ Xây dựng và anh Nguyễn Hoàng Triều, Phó Giám đốc Khối thiết kế Masterise Group đã có nhiều chia sẻ sâu sắc xoay quanh câu chuyện: Làm thế nào để đô thị Việt vừa hiện đại, vừa giữ được tinh thần Việt Nam sâu sắc?

Theo Nghị quyết 06 của Trung ương, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển hệ thống đô thị bền vững đến năm 2045 – hiện đại nhưng đồng thời phải gìn giữ bản sắc văn hóa và hài hòa với điều kiện tự nhiên từng vùng miền. Nói cách khác, phát triển đô thị bền vững theo tinh thần Nghị quyết chính là giữ gìn và phát huy bản sắc Việt Nam.

KTS. Trần Ngọc Chính nhấn mạnh, yêu cầu này càng trở nên cấp bách trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa của Việt Nam đang diễn ra nhanh chóng. "Đến tháng 12/2024, tỷ lệ đô thị hóa đã đạt khoảng 45%, với khoảng 925 đô thị trên cả nước", ông Chính cho biết.

Thế nhưng, vị kiến trúc sư này cũng chỉ ra rằng, đằng sau tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ ấy là một thực trạng đáng suy ngẫm: nhiều khu đô thị mới được xây dựng nhưng lại mang dáng dấp na ná nhau, thiếu dấu ấn riêng. "Dù thiết kế hiện đại, tiện nghi nhưng diện mạo đô thị lại dễ bị hòa lẫn", ông nhận định.

Để diện mạo đô thị Việt không còn rơi vào tình trạng "đồng phục", vô hồn, thiếu cảm xúc và kết nối, điều quan trọng là mỗi khu đô thị phải có bản sắc riêng. Bản sắc ấy, theo ông Chính, chính là sự tổng hòa giữa lịch sử, kiến trúc, cảnh quan và cách tổ chức, sắp xếp không gian.

Không gian hiện đại, mang đậm dấu ấn bản sắc tại The Global City.

"Văn hóa là một giá trị rất riêng, là thứ làm nên bản lĩnh của dân tộc. Trong phát triển đô thị, gìn giữ và tôn tạo bản sắc của dân tộc cũng chính là gìn giữ hình hài đất nước, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của quốc gia", ông nhấn mạnh.

Ở góc độ thực tiễn, ông Nguyễn Hoàng Triều – Phó Giám đốc Khối thiết kế Masterise Group – cho rằng thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở việc tạo ra một khu đô thị đạt chuẩn quốc tế, mà còn ở việc gìn giữ và bồi đắp "phần hồn" của đô thị ấy. Với Masterise Homes – trụ cột thương hiệu đầu tiên của Masterise Group, hành trình phát triển đô thị luôn là sự dung hòa giữa giá trị văn hóa bản địa, chuẩn mực toàn cầu, và xoay quanh nhu cầu thực sự của cư dân.

"Chúng tôi không chỉ thiết kế những khối nhà hay những tiện ích hiện đại, mà quan trọng hơn là tạo ra các không gian sống tối ưu khả năng gắn kết, mang đến những trải nghiệm sống và giá trị sống có chiều sâu. Một khu đô thị đúng nghĩa là nơi cư dân cảm thấy mình thuộc về, nơi họ có thể kết nối với cộng đồng, với bản thân, và cả với di sản văn hóa của dân tộc," ông Triều nhấn mạnh.

Ông cho biết, tại các dự án của Masterise Homes, bản sắc không chỉ dừng ở những yếu tố hình thức như mái ngói hay màu sơn, mà được thể hiện qua từng điểm chạm trong đời sống hằng ngày. Đó là cảm giác an toàn khi trở về nhà, sự tiện lợi trong từng dịch vụ thiết yếu, sự gắn kết khi gặp gỡ hàng xóm, và cao hơn nữa là những không gian khơi gợi niềm tự hào và ký ức về bản sắc Việt.

Lấy ví dụ từ dự án The Global City, ông Triều cho biết: "Đội ngũ thiết kế không xây nên những khối công trình lặp đi lặp lại, mà tổ chức không gian theo nhịp sống cư dân. Từng tuyến phố, mái hiên, mảng xanh đều được thiết kế để gợi nhớ, để tạo cảm xúc. Người ta có thể quên trung tâm thương mại ở đâu, nhưng họ nhớ hàng cây, góc phố, những trải nghiệm từng diễn ra ở đó. Chính những chi tiết đời thường này mới làm nên bản sắc và sự gắn bó lâu dài".

Không gian sống xanh, gắn kết nhịp sống đô thị tại The Global City.

Hai góc nhìn – một từ quy hoạch tổng thể, một từ thực tiễn dự án – gặp nhau ở điểm chung: bản sắc đô thị không phải là lớp trang trí bên ngoài, mà là giá trị sống được cảm nhận mỗi ngày. Đó là sự cân bằng giữa hạ tầng, cảnh quan và kết nối cộng đồng, để cư dân không chỉ được đáp ứng nhu cầu ở, mà còn được truyền cảm hứng, được gắn bó và tự hào về nơi mình sống.

Đó cũng chính là thông điệp xuyên suốt của Tập 5 Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam: phát triển đô thị bền vững không chỉ là xây dựng những thành phố hiện đại, mà còn là gìn giữ và nuôi dưỡng chất Việt trong từng cộng đồng, để đô thị lớn lên cùng bản sắc dân tộc.