Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, sau hơn 17 năm thi hành, Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 đã góp phần quan trọng trong kiểm soát, ngăn chặn dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều vấn đề mới đã phát sinh, như gánh nặng bệnh tật không lây nhiễm, rối loạn sức khỏe tâm thần, suy dinh dưỡng, ô nhiễm môi trường và thay đổi hành vi sức khỏe.
Luật hiện hành chủ yếu điều chỉnh phòng, chống bệnh truyền nhiễm, chưa bao quát các yếu tố nguy cơ mới của bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần. Vì vậy, việc xây dựng Luật Phòng bệnh là cần thiết để hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.
Mục tiêu của dự thảo Luật là hoàn thiện cơ sở pháp lý cho công tác phòng bệnh, hướng tới nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và tuổi thọ của người Việt Nam thông qua việc kiểm soát hiệu quả bệnh tật và các yếu tố nguy cơ.
Dự thảo Luật gồm 6 chương, 41 điều, điều chỉnh các nội dung về: Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần; bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh; cùng các điều kiện bảo đảm, như nguồn lực, nhân lực, khoa học công nghệ, chuyển đổi số và Quỹ Phòng bệnh.
Bổ sung nhiều nội dung mới, toàn diện hơn
So với các quy định hiện hành, dự thảo Luật Phòng bệnh mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung hàng loạt quy định mới.
Về phòng, chống bệnh không lây nhiễm, dự thảo quy định rõ các biện pháp quản lý yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm, dự phòng và điều trị tại cộng đồng; giao Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành quy định cụ thể về bảo đảm dinh dưỡng, tăng cường thể lực.
Đối với phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần, dự thảo đưa ra quy định về yếu tố nguy cơ, biện pháp phòng ngừa, phát hiện sớm và quyền, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong bảo vệ sức khỏe tâm thần - một lĩnh vực ngày càng được xã hội quan tâm.
Đáng chú ý, nội dung về bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh được quy định cụ thể theo từng nhóm đối tượng: Phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú, trẻ dưới 24 tháng tuổi, trẻ em và dinh dưỡng học đường, người lao động, người cao tuổi.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định các điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh, như chính sách nhân lực, chế độ đối với người làm công tác phòng. chống dịch, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong giám sát sức khỏe cộng đồng; đặc biệt là việc thành lập Quỹ Phòng bệnh - một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách do Thủ tướng Chính phủ thành lập.
Nguồn hình thành Quỹ gồm vốn điều lệ từ ngân sách Nhà nước, phần kết dư của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá đến hết 30/6/2026, khoản đóng góp bắt buộc 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc lá, cùng các nguồn tài trợ, đóng góp, viện trợ hợp pháp khác.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng bệnh - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban thống nhất với mục tiêu, quan điểm xây dựng Luật và đánh giá dự thảo cơ bản phù hợp với Hiến pháp, đồng bộ với hệ thống pháp luật và thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ hơn các nội dung trong Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị, bảo đảm cân đối giữa các chính sách đã được quy phạm hóa.
Đối với phòng, chống bệnh không lây nhiễm, Ủy ban đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế bảo đảm thực hiện các nội dung về "tư vấn, theo dõi, phát hiện sớm, điều trị dự phòng cho người có nguy cơ cao mắc bệnh không lây nhiễm" để bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.
Về phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần, cần xác định rõ đối tượng nguy cơ cao, các biện pháp phòng ngừa và nguồn kinh phí thực hiện; đồng thời nghiên cứu bổ sung nội dung liên quan đến sức khỏe tâm thần học đường và người bị sang chấn tâm lý sau thiên tai, thảm họa.
Đối với dinh dưỡng trong phòng bệnh, Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định nhằm bảo đảm đầy đủ việc áp dụng nguyên tắc "dinh dưỡng trong phòng bệnh phải được thực hiện trong suốt vòng đời, theo từng lứa tuổi, từng đối tượng"; cân nhắc bổ sung nguyên tắc việc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh chỉ quy định mang tính khuyến cáo sử dụng sản phẩm dinh dưỡng, không được bắt buộc sử dụng sản phẩm dinh dưỡng.
Về chính sách dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai và trẻ em suy dinh dưỡng, đa số ý kiến Ủy ban cho rằng, cần quy định áp dụng cho tất cả các đối tượng là phụ nữ mang thai có nhu cầu cần phải bổ sung vi chất dinh dưỡng và trẻ em bị suy dinh dưỡng cấp tính và thấp còi, không phân biệt khu vực, vùng miền để bảo đảm chính sách nâng mức sinh, nâng cao chất lượng dân số và tính công bằng.
Về các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh, Ủy ban thống nhất về sự cần thiết quy định Quỹ Phòng bệnh, trong đó có các quy định về nguồn hình thành quỹ. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị có cơ chế kiểm soát quỹ như "Định kỳ 2 năm một lần, Chính phủ báo cáo Quốc hội về kết quả hoạt động và việc quản lý sử dụng Quỹ"; quy định rõ mục đích, nhiệm vụ cụ thể và nguyên tắc sử dụng Quỹ, đặc biệt là nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá; không làm phát sinh thêm tổ chức mới trong quá trình thành lập Quỹ Phòng bệnh.
Một số ý kiến đề nghị không bãi bỏ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, mà chỉ nên sửa đổi, bổ sung tên gọi và nhiệm vụ của Quỹ quy định tại Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bảo đảm Quỹ được hoạt động hiệu quả hơn.
Có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định khoản đóng góp bắt buộc đối với cơ sở sản xuất, nhập khẩu các hàng hóa có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe như rượu, bia, đồ uống có đường để bảo đảm công bằng giữa các hàng hóa gây hại đến sức khỏe.
Thu Giang
