Chiều 5/8, tại buổi họp báo thường kỳ tháng 7 của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), ông Mai Ánh Hồng – Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN đã thông tin về chính sách trọng dụng, thu hút nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.
Khung pháp lý đã khá hoàn thiện
Theo ông Hồng, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đóng vai trò then chốt, là động lực chính cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của mỗi quốc gia. Nhận thức rõ tầm quan trọng này, Đảng và Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng và hoàn thiện các cơ chế, chính sách nhằm trọng dụng và thu hút nhân tài trong lĩnh vực KH&CN.
Gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với Bộ KH&CN và các Bộ, ngành liên quan khẩn trương xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đãi ngộ đặc biệt để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc vào tháng 8/2025.
Đồng thời, Bộ KH&CN được giao nhiệm vụ triển khai Chiến lược thu hút nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hoàn thành vào tháng 9/2025. Đây là những chỉ đạo chiến lược, thể hiện quyết tâm cao của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao, phục vụ phát triển đất nước.
Quang cảnh họp báo (Ảnh: Thùy An).
Theo ông Hồng, khung pháp lý hiện hành đã khá hoàn thiện, tạo bước đột phá thu hút nhân tài, nhân lực chất lượng cao.
Với việc Quốc hội thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025 đã tạo ra một nền tảng vững chắc và mang tính đột phá để thu hút nhân tài và thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Luật được xây dựng bám sát các quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tình hình mới; tạo hành lang pháp lý thông thoáng, công nhận, trao quyền cho nhà khoa học về sở hữu trí tuệ, tài chính, và quyền khai thác thương mại; thiết lập chính sách đãi ngộ tài chính và phi tài chính hấp dẫn hơn cho nhân tài, nhân lực chất lượng cao về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Cho phép cơ chế đãi ngộ linh hoạt, kể cả cơ chế vượt khung lương, nhằm thu hút, giữ chân và phát huy nhân tài, đặc biệt là chuyên gia người Việt ở nước ngoài.
Cơ chế "vượt khung"
Theo ông Hồng, Bộ KH&CN xác định trong khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nhân lực chất lượng cao, nhân tài là yếu tố quyết định, không thể thu hút bằng chính sách cứng nhắc.
"Việc vượt khung lương, cấp nhà ở, điều kiện làm việc không nên xem là đặc ân mà là điều kiện tối thiểu để những người có khả năng tạo đột phá yên tâm làm việc", ông Hồng cho hay.
Để cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 57, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số, Bộ KH&CN đang tập trung vào các chính sách như:
Xây dựng và ban hành các quy định cụ thể về cơ chế chấp nhận rủi ro; cơ chế tự chủ đối với các tổ chức KH&CN công lập; chính sách ưu đãi vượt trội để phát triển công nghiệp bán dẫn; chính sách thu hút, sử dụng và trọng dụng đối với nhân tài, nhân lực chất lượng cao và quy định về phân chia lợi ích từ kết quả nghiên cứu.
Xây dựng, tổ chức triển khai thực hiện Đề án "Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia"; phát triển các chương trình quốc gia có mục tiêu cụ thể để thu hút các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về làm việc, cũng như các chuyên gia nước ngoài có kinh nghiệm.
Ông Mai Ánh Hồng – Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN (Ảnh: Thùy An).
Các chương trình này có thể bao gồm gói hỗ trợ tài chính đặc biệt, điều kiện làm việc ưu việt, và cơ hội phát triển sự nghiệp rõ ràng.
Đầu tư vào hạ tầng và môi trường nghiên cứu như nâng cấp các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế, xây dựng các khu công nghệ cao, vườn ươm công nghệ để tạo môi trường thuận lợi cho sáng tạo và đổi mới.
Thúc đẩy liên kết giữa nghiên cứu và doanh nghiệp, khuyến khích mạnh mẽ các doanh nghiệp đầu tư vào R&D, hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để ứng dụng kết quả khoa học vào thực tiễn sản xuất, kinh doanh; phát triển thị trường cho các sản phẩm KH&CN.
Thúc đẩy hợp tác quốc tế và chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện cho các nhà khoa học Việt Nam tham gia vào các dự án quốc tế, các mạng lưới nghiên cứu toàn cầu, đồng thời thu hút các tập đoàn công nghệ lớn đặt trung tâm R&D tại Việt Nam.
Giảm thiểu các rào cản hành chính, đảm bảo quyền tự chủ tối đa cho nhà khoa học, cung cấp nguồn lực (tài chính, trang thiết bị, cơ sở dữ liệu) bảo đảm cho nghiên cứu và thử nghiệm.
"Đánh giá dựa trên hiệu quả và sản phẩm, thay vì nặng về quy trình, tập trung vào kết quả đầu ra, các công bố quốc tế, bằng sáng chế, sản phẩm thương mại hóa có giá trị", ông Hồng nhấn mạnh.
"Sự trở về" của các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài
Trả lời câu hỏi của Người Đưa Tin kỳ vọng vào "sự trở về" của các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, đại diện Bộ KH&CN cho biết Bộ luôn đánh giá cao và đặt nhiều kỳ vọng vào "sự trở về" của các nhà khoa học Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài.
Đây được xem là một cơ hội vàng để tạo ra những đột phá cho ngành khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong nước vì những lý do:
Tiếp thu tri thức và kinh nghiệm tiên tiến, theo đó, các nhà khoa học không chỉ sở hữu kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn là kinh nghiệm làm việc trong môi trường nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, phương pháp luận hiện đại, và mạng lưới kết nối toàn cầu.
Bộ KH&CN đặt nhiều kỳ vọng vào "sự trở về" của các nhà khoa học Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài.
Tạo động lực nội sinh mạnh mẽ, theo đại diện Bộ KH&CN, sự trở về của các nhân tài sẽ mang theo kiến thức, kinh nghiệm, tư duy đổi mới và mạng lưới quan hệ quốc tế, trực tiếp góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển công nghệ trong nước.
Ngoài ra, còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đội ngũ nhân tài mạnh mẽ là yếu tố cốt lõi để Việt Nam làm chủ công nghệ lõi, tự chủ sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, giảm phụ thuộc vào nước ngoài và nâng cao vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
""Sự trở về" của các nhà khoa học là cầu nối quan trọng giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học toàn cầu", đại diện Bộ Kh&CN khẳng định.
Tuy nhiên, "sự trở về" này cần được hỗ trợ bằng các chính sách mạnh mẽ, cụ thể và nhất quán để không chỉ thu hút mà còn tạo điều kiện để họ cống hiến tối đa.
Kỳ vọng của Bộ là các chính sách mới, đặc biệt là Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ tạo ra môi trường thực sự hấp dẫn, thúc đẩy "sự trở về".
Đây chính là tiền đề quan trọng để thu hút, giữ chân và phát huy tối đa tiềm năng của nhân tài, mang lại những đột phá chiến lược cho các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn của Việt Nam.
