Dưới ngòi bút linh hoạt, đầy sức hấp dẫn của Hoa Bằng, cùng những tư liệu quý vừa phong phú, vừa mới mẻ, tầm vóc, tài năng của hoàng đế Quang Trung hiện lên vô cùng sống động và được tác giả làm sáng rõ với những nhận định, đánh giá xác đáng.
Cuốn sách được xuất bản lần đầu năm 1944 và đã trải qua nhiều lần tái bản với nhiều nhà xuất bản khác nhau. Nhằm tiếp tục tri ân những đóng góp của người anh hùng "áo vải cờ đào", trí dũng song toàn Quang Trung - Nguyễn Huệ, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Quang Trung - Anh hùng dân tộc (1788-1792). Nội dung cuốn sách được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật lấy theo bản in năm 1998 do Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam cung cấp.
Viết lời giới thiệu cho cuốn sách, PGS.TS Tạ Ngọc Liên nhấn mạnh, trong sự nghiệp nghiên cứu sử học của Hoa Bằng Hoàng Thúc Trâm, cuốn Quang Trung - anh hùng dân tộc của cụ là công trình đặc sắc nhất và đồng thời cũng là một trong những tác phẩm xuất sắc của nền sử học hiện đại Việt Nam.
Năm 1944, Hoa Bằng Hoàng Thúc Trâm cho in cuốn Quang Trung, ghi là Ký sự lịch sử (hai tập). Năm 1951, Hoa Bằng cho tái bản có sửa chữa, bổ sung cuốn sách trên, do Nhà xuất bản Bốn phương ở Sài Gòn ấn hành, mang đầu đề mới Quang Trung anh hùng dân tộc 1788-1792 (một tập, dày 348 trang).
Trong lịch sử nghiên cứu về thời Tây Sơn, Hoa Bằng là người đi đầu đạt những thành tựu vững vàng nhất. Với cuốn Quốc văn đời Tây Sơn (1950), đặc biệt là cuốn Quang Trung - anh hùng dân tộc, Hoa Bằng đã tạo dấu mốc chắc chắn, không ai quên được trong nghiên cứu cuộc khởi nghĩa cùng vương triều Tây Sơn. Có thể nói, tất cả các thành tích quân sự, chính trị, ngoại giao, văn hóa thời Tây Sơn cũng như tầm vóc, tài năng của Nguyễn Huệ đã được Hoa Bằng làm sáng rõ và đánh giá xác đáng qua tác phẩm quan trọng này.
Theo PGS.TS Tại Ngọc Liên, gần tám mươi năm đã trôi qua song tác phẩm Quang Trung - anh hùng dân tộc của Hoa Bằng vẫn giữ nguyên giá trị, được giới nghiên cứu trân trọng sử dụng.
Diệp Anh
