Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Phan Chí Hiếu phát biểu khai mạc Đại hội - Ảnh: VGP/Thu Giang
Uỷ viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng uỷ Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng; các đồng chí lãnh đạo, đại diện một số ban Đảng Trung ương; các ban của Đảng ủy Chính phủ; một số Đảng bộ thuộc Đảng bộ Chính phủ dự Đại hội.
Phát biểu khai mạc Đại hội, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Phan Chí Hiếu cho biết, để hướng tới Đại hội, ngay từ cuối năm 2024, Đảng ủy Viện đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thành công Đại hội đảng các cấp, tích cực chuẩn bị cho Đại hội Đảng bộ Viện Hàn lâm trong điều kiện thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.
Các văn kiện trình Đại hội đã được góp ý với tinh thần trách nhiệm, trí tuệ cao của toàn thể đảng viên, tạo nên đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, phát huy sức mạnh đoàn kết, định hướng phát triển của các đơn vị và của Viện Hàn lâm trong giai đoạn mới.
Với phương châm "Đoàn kết - Kỷ cương - Trách nhiệm - Sáng tạo - Bứt phá", Đại hội lần thứ XX có nhiệm vụ tổng kết thực hiện Nghị quyết Đại hội XIX, xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp đột phá nhiệm kỳ 2025 - 2030; đóng góp ý kiến vào các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ I; bầu Ban Chấp hành, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Viện Hàn lâm nhiệm kỳ mới và Đoàn đại biểu dự Đại hội Đảng bộ Chính phủ.
Đại hội biểu quyết thông qua tư cách đại biểu - Ảnh: VGP/Thu Giang
Nghiên cứu khoa học bám sát thực tiễn, phục vụ hoạch định chính sách
Báo cáo chính trị tại Đại hội cho thấy, trong nhiệm kỳ, Đảng ủy Viện Hàn lâm đã lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả nhiều đề án, chương trình, dự án và đề tài nghiên cứu quan trọng, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước.
Các nghiên cứu tập trung vào những vấn đề cốt lõi như đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường...
Nhiều đề án lớn được triển khai thành công như: Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam, nghiên cứu khu di tích khảo cổ học Óc Eo - Ba Thê - Nền Chùa; các chương trình khoa học xã hội và nhân văn về biển, nghiên cứu vùng biên giới đất liền; xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá và chuẩn mực con người Việt Nam; nghiên cứu, chỉnh lý di tích Hoàng thành Thăng Long…
Trong nhiệm kỳ, Viện Hàn lâm và các đơn vị đã thực hiện 961 đề tài độc lập, nhiệm vụ khoa học cấp Bộ, 2.074 đề tài cấp cơ sở và 236 đề tài khác. Viện Hàn lâm còn thực hiện 76 đề tài cấp quốc gia, 3 đề tài nghị định thư, 157 đề tài quỹ Nafosted và 140 đề tài, dự án không sử dụng ngân sách nhà nước.
Hàng trăm diễn đàn, hội thảo, hội nghị khoa học trong nước và quốc tế đã được tổ chức thành công, góp phần tăng cường giao lưu học thuật và cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn cho các hoạt động tư vấn chính sách. Các đề tài đa dạng, có tính thực tiễn, nhiều đề tài có nguồn kinh phí ngoài Viện Hàn lâm.
Đáng chú ý, trong công tác tư vấn chính sách, Viện Hàn lâm đã thực hiện 331 báo cáo tư vấn chính sách gửi đến các cơ quan Đảng và Nhà nước về những vấn đề quan trọng, cấp bách. Số lượng báo cáo tư vấn chính sách tăng hơn 3 lần so với nhiệm kỳ trước.
Đặc biệt, từ tháng 3/2024, định kỳ hằng tháng, Viện Hàn lâm đều có báo cáo phân tích, dự báo tình hình và tư vấn chính sách phát triển kinh tế xã hội làm tài liệu chính thức phục vụ phiên họp thường kỳ của Chính phủ.
Nhìn chung, các báo cáo tư vấn chính sách đã bám sát tình hình thực tiễn, nhu cầu hoạch định đường lối, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương.
Công tác tạp chí, xuất bản đạt kết quả nổi bật với số lượng bài tạp chí và sách tăng mạnh, vượt xa mục tiêu đề ra, trong đó bài đăng tạp chí quốc tế tăng hơn 6 lần, số bài thuộc danh mục ISI và Scopus tăng gần 8 lần, số sách xuất bản trong nước tăng gần 3 lần so với nhiệm kỳ trước. Chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học tăng mạnh.
Phương thức lãnh đạo và hoạt động của tổ chức Đảng được đổi mới. Đảng ủy Viện Hàn lâm và cấp ủy các cấp đã chủ động nắm bắt tình hình nội bộ, phối hợp với các cơ quan cấp trên và các cơ quan có liên quan từng bước ổn định tình hình nội bộ; khắc phục và chú trọng việc đổi mới phương thức lãnh đạo, lề lối làm việc, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác Đảng…
Viện Hàn lâm đã sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu quả. Từ 2020-2022 giảm 102 đơn vị cấp phòng; năm 2023-2024 tiếp tục giảm từ 42 xuống 38 đơn vị trực thuộc. Năm 2025 tiếp tục giảm 12 đơn vị, từ 38 xuống 26 đơn vị trực thuộc.
Đại hội Đảng bộ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhiệm kỳ 2025 - 2030 - Ảnh: VGP/Thu Giang
Trong bối cảnh hiện nay, Đảng ta đã đề ra những chủ trương mang tính đột phá, cách mạng trong việc tinh gọn bộ máy, tạo động lực mới cho phát triển. Nhiều điểm mới trong phương thức lãnh đạo và tổ chức thực hiện công việc của Đảng được triển khai với tinh thần cụ thể, quyết liệt và khẩn trương hơn.
Đối với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, giai đoạn này đang đặt ra những yêu cầu mới với tầm nhìn chiến lược dài hạn. Viện đang tích cực triển khai 2 đề án quan trọng: Đề án "Tăng cường năng lực, phát triển Viện Hàn lâm đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ngang tầm với các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới" và Đề án "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".
Sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Chính phủ được thể hiện qua Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cùng với các chính sách xây dựng đội ngũ trí thức, đang tạo nền tảng quan trọng cho Viện Hàn lâm khẳng định vị thế của mình.
Đây là cơ hội để Viện Hàn lâm phát huy vai trò là trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn hàng đầu của Việt Nam, đóng góp thiết thực vào công cuộc phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Thu Giang
