Vướng mắc nổi cộm về hạ tầng công nghệ thông tin
Sáng 13/8, Học viện Hành chính và Quản trị công (thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) tổ chức Tọa đàm khoa học "Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền địa phương cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương 2 cấp".
PGS.TS Nguyễn Bá Chiến - Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công cho biết, sau hơn 1 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã ghi nhận mô hình vận hành thông suốt, không gián đoạn, không có những vấn đề vướng mắc phát sinh quá lớn, cơ bản đạt được mục tiêu ban đầu là tinh gọn.
PGS.TS Nguyễn Bá Chiến - Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công phát biểu khai mạc tọa đàm.
Tuy nhiên, để nhận diện kịp thời những khó khăn, vướng mắc, rào càn phát sinh và còn tồn tại để có những giải pháp tháo gỡ, hướng tới giải pháp tổ chức vận hành bộ máy chính quyền địa phương cấp xã phát huy tối đa hiệu quả, hướng tới phục vụ người dân tốt hơn là rất cấp bách, cần thiết.
Tại tọa đàm, vấn đề nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính và hạ tầng công nghệ là một trong những vướng mắc rất được các địa phương quan tâm. Cụ thể, đại diện xã Trần Văn Thời (Cà Mau) cho biết, xã mới được sáp nhập từ 7 xã, địa bàn nông thôn nên rất rộng. Trung bình mỗi ngày 100 người dân đến thực hiện thủ tục hành chính.
Đại diện xã Trần Văn Thời (Cà Mau) phát biểu.
Tại vùng nông thôn, kiến thức công nghệ thông tin của người dân còn rất hạn chế. Do đó, khi người dân giải quyết thủ tục trực tuyến đòi hỏi cán bộ phải hỗ trợ nhiều, tốn nhân lực. Bên cạnh hạ tầng công nghệ thông tin của địa phương cũng chưa đáp ứng.
Đại diện phường Long Nguyên (Tp.HCM) nêu khó khăn sau khi các xã/phường mới được thành lập dẫn đến mở rộng địa giới hành chính, khiến nhiều thủ tục người dân phải di chuyển xa, đặc biệt vùng nông thôn có địa bàn rộng hơn thì người dân phải di chuyển tới hàng chục km. Do đó cần có giải pháp để hỗ trợ người dân theo hướng có thể nộp hồ sơ ở gần địa bàn mình sinh sống.
Đại diện xã Hoài Đức (Hà Nội) việc giải quyết thủ tục hành chính đã ăn sâu tiềm thức người dân, tại địa phương, hầu hết người dân khi làm thủ tục tại các xã trước đây khi mang hồ sơ đến đóng dấu đều được làm rất nhanh.
Đại diện xã Hoài Đức (TP.Hà Nội) phát biểu.
Tuy nhiên, hiện nay việc giải quyết thủ tục phải nhập trên phần mềm dịch vụ công, trong khi hạ tầng công nghệ thông tin còn hay mắc lỗi, nhiều hồ sơ mất thời giai dài để giải quyết, dẫn đến khó khăn trả hồ sơ đúng hạn cho người dân.
Do đó địa phương này đề nghị nâng cấp hệ thống phần mềm dịch vụ công quốc gia, đồng thời cần xây dựng hệ thống liên thông giữa các phần mềm.
Bên cạnh đó, một số địa phương cho rằng, một số cán bộ (đặc biệt cán bộ huyện trước đây) khi về xã xảy ra lúng túng trong tiếp nhận và xử lý thông tin, đặc biệt là khi trực tiếp làm việc với người dân.
Toạ đàm ghi nhận nhiều ý kiến từ đại diện xã xã/phường liên quan đến vướng mắc khi vận hành chính quyền địa phương cấp xã.
Nguyên nhân, cấp huyện trước đây là cấp trung gian, nhận thông tin từ cấp xã. Do đó, đề nghị cần tổ chức bổ trợ kỹ năng mềm trong tiếp xúc với người dân để hướng tới tinh thần sát, gần dân, phục vụ người dân tốt hơn.
Bên cạnh đó, còn tình trạng tâm lý ngại việc, hoặc áp lực do khối lượng công việc lớn. Một số cán bộ khi lên làm lãnh đạo xã mới nhưng chưa thoát vai Bí thư, Chủ tịch cũ (trước 1/7/2025) dẫn đến điều hành công việc chưa nhịp nhàng, không nắm bắt đúng vai trò, vị thế mới.
Một số địa phương tại Hà Nội, Tp.HCM, Cà Mau cho rằng, tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các phòng, ban chuyên môn vẫn tồn tại, dẫn đến khó khăn, lúng túng khi giải quyết vấn đề có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của các bên. Do đó, đề nghị các Bộ, Ban ngành sớm ra các văn bản phân cấp phân quyền rõ ràng, xử lý vướng mắc chồng chéo còn tồn tại.
Xây dựng phương án không giới hạn cấp Phó
Tại tòa đàm, ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cho biết, quan nắm bắt thực tiễn sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đến nay nổi lên một số vướng mắc như: Vướng về thể chế chính sách pháp luật; khối lượng công việc cấp xã rất lớn với hơn 1.065 nhiệm vụ; vấn đề năng lực (chất lượng) nguồn nhân lực; tính phù hợp khi bố trí chuyên môn được đào tạo với vị trí việc làm; khó khăn về hạ tầng công nghệ phục vụ chuyển đổi số…
Ông Phan Trung Tuấn - Vụ trưởng Vụ chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) phát biểu.
Ông Tuấn cho biết, Bộ Nội vụ đang cập nhật tình hình hàng ngày để báo cáo cấp thẩm quyền, có những vấn đề Bộ Nội vụ gửi trực tiếp tới các Bộ để giải quyết. Bộ Chính trị rất quan tâm đến việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và họp hàng tuần để nắm bắt, tháo gỡ.
Bộ Nội Vụ cũng đang xây dựng báo cáo, trước hết là trình Chính phủ và Quốc hội để xem xét theo hướng không giới hạn số lượng cấp phó (trong đó có cấp phó của UBND xã/phường và Phòng chuyên môn cấp xã/phường… Bên cạnh đó, xem xét về số lượng phòng chuyên môn theo hướng giao Chủ tịch UBND tỉnh/thành quyết định. Nguyên nhân vì mỗi địa phương có khối lượng công việc, quy mô lớn - nhỏ khác nhau.
Đại diện một số địa phương, chuyên gia tại tọa đàm.
Song song với các giải pháp, kiến nghị, theo PGS.TS Nguyễn Bá Chiến nhấn mạnh rằng việc chuyển biến tư duy từ quản lý sang quản trị sẽ là một trong những nội dung then chốt để vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Trong đó, cấp xã phải vào cuộc để chuyển từ tư duy "làm việc đúng quy trình sang tư duy quản trị vì sự phát triển, quản trị vì hiệu quả".
Đồng ý với quan điểm trên, PGS.TS Lê Minh Thông - nguyên trợ lý Chủ tịch Quốc hội khẳng định không chuyển đổi tư duy "từ quản lý sang quản trị" thì cho dù có "có trăm giải pháp" cũng không thể giải quyết được hết những vấn đề.
Ông cho rằng, việc nảy sinh khó khăn, bất cập trong vận hành bộ máy là tất yếu khách quan. Do đó, việc chúng ta đang làm là kịp thời nắm bắt để điều chỉnh giúp bộ máy vận hành tốt hơn nhằm phục vụ người dân tốt hơn. Việc tổ chức chính quyền 2 cấp cũng nhằm mục đích cao nhất và cuối cùng là phục vụ tốt hơn cho người dân.
Bên cạnh đó, với hơn 1.065 nhiệm vụ là khối lượng quá lớn, do đó theo ông cần rà soát xem xét lại lượng công việc này, bên cạnh đó cần hướng tới "xã hội hoá" giải quyết thủ tục hành chính để giảm tải khối lượng công việc. Nhà nước tránh "ôm" quá nhiều công việc, trong khi tư nhân làm tốt vào có thể đảm nhận.
Hiện nay, Chính phủ đang quyết tâm cắt giảm thủ tục hành chính. Đây là hướng đi đúng đắn vì ít thủ tục thì giảm tải công việc của xã, người dân doanh nghiệp đỡ vất vả hơn và theo ông tinh thần đó cần tiếp tục được triển khai mạnh hơn, hiệu quả hơn.
GS.TS Nguyễn Quốc Sửu - Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công bày tỏ ghi nhận sâu sắc các ý kiến chân thực từ các địa phương, đồng thời cho biết Học viện sẽ tiếp thu và sẵn sàng về tận địa phương để lắng nghe, cùng tìm giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới.
