Ở vùng cực Bắc Tổ quốc, nơi đất sản xuất hạn chế và điều kiện khí hậu khắc nghiệt, người dân Lũng Cú (Tuyên Quang) đang tìm thấy "mỏ vàng" ngay dưới lòng đất: cây gừng trâu.
Từ một loại gia vị quen thuộc, giống gừng bản địa này đang trở thành cây trồng chủ lực, giúp hàng trăm hộ dân ổn định thu nhập và từng bước làm giàu theo hướng bền vững.
Gừng trâu, cao 0,6–1m, củ to nhiều nhánh, hàm lượng tinh dầu cao, được thị trường ưa chuộng. Không chỉ dùng chế biến thực phẩm, gừng trâu còn là nguyên liệu quý trong y học cổ truyền, giúp trị cảm, ho, đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa.
Nhờ thích nghi tốt với đất tơi xốp, giàu mùn và khí hậu mát mẻ, gừng trâu phát triển mạnh tại Cao Bằng, Lạng Sơn và Lũng Cú (Tuyên Quang), nơi nó đang dần thay thế cây ngô, trở thành hướng làm kinh tế bền vững cho nông dân.
Gừng trâu (ảnh minh họa).
Năng suất gừng trâu tại Lũng Cú bình quân trên 30 tấn/ha, cao điểm đạt 50–80 tấn/ha, với giá thu mua 10.000–12.000 đồng/kg, mang lại thu nhập gấp ba lần cây ngô. Theo Báo Nông nghiệp và Môi trường, thôn Ma Xí B hiện là vùng trồng gừng lớn nhất xã với 15ha, gần 100 hộ tham gia. Vụ gừng 2024 được mùa, nhiều hộ thu về hàng trăm triệu đồng, khiến nhiều gia đình mạnh dạn tăng diện tích, bỏ hẳn cây ngô.
Anh Mí Pó, Trưởng thôn Ma Xí B, chia sẻ trên báo Báo Nông nghiệp và Môi trường: "Gừng vốn có từ lâu nhưng chỉ dùng trong nhà. Khi thương lái lên tận thôn thu mua giá cao, bà con mạnh dạn chuyển sang trồng hàng hóa. Thu nhập từ gừng giúp nhiều hộ trả nợ, sửa nhà và đầu tư sản xuất. Giờ hầu như nhà nào cũng trồng gừng, Ma Xí B trở thành vùng chuyên canh gừng của xã".
Vụ gừng năm 2024 được mùa, nhiều hộ dân trúng lớn, thu về hàng trăm triệu đồng.
Hướng tới phát triển bền vững
Tuy nhiên, gừng trâu dễ mắc bệnh thối củ nếu đất trồng không được vệ sinh kỹ, mầm bệnh tồn dư từ vụ trước sẽ lây sang vụ sau. Vì vậy, xã Lũng Cú đã tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn luân canh và vệ sinh đất, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, hướng tới canh tác hữu cơ, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc luân canh sau mỗi vụ gừng giúp đất phục hồi, hạn chế sâu bệnh và tạo điều kiện phát triển theo tiêu chuẩn VietGAP.
Bên cạnh kỹ thuật, xã đang phối hợp xây dựng thương hiệu "Gừng bản địa Lũng Cú", hoàn thiện bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc, đồng thời liên kết với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu để hình thành chuỗi giá trị bền vững. Tổ hợp tác trồng gừng sẽ giúp đảm bảo đầu ra ổn định, nâng cao giá trị sản phẩm và khẳng định vị thế cây trồng chủ lực của vùng.
Từ cây gia vị quen thuộc, gừng trâu đang khẳng định là "cây làm giàu xanh" ở vùng cao, mở ra triển vọng lớn cho nông nghiệp bền vững miền núi. Với hướng đi bài bản, gừng trâu không chỉ giúp người dân Lũng Cú nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo vệ đất đai, giữ gìn giống cây bản địa và phát triển nông nghiệp theo xu thế xanh – sạch – bền vững trong tương lai.
