Hàng chục nghìn tiết dạy vượt định mức của giáo viên tại vùng cao Mường Lát (cũ), tỉnh Thanh Hóa đến nay vẫn chưa được thanh toán, dù hồ sơ đã hoàn tất từ các học kỳ trước.
Thiếu giáo viên kéo dài khiến việc dạy thay, dạy gộp, dạy tăng cường trở thành “chuyện thường ngày”, nhưng chế độ thừa giờ bị chậm chi trả càng khiến tâm lý giáo viên thêm áp lực.
Quyền lợi giáo viên bị “treo”
Thầy giáo Lê Văn Quang, giáo viên tiếng Anh, là một trong những trường hợp có số tiết thừa vượt định mức cao nhất tại Trường PTDTBT-THCS Trung Lý. Thống kê của nhà trường cho thấy, trong ba học kỳ, thầy Quang đã dạy thừa gần 1.000 tiết do toàn trường chỉ có một giáo viên dạy môn tiếng Anh.
Thầy Quang chia sẻ: “Học kỳ II năm học 2023 - 2024, tôi phải đứng lớp 42 tiết/tuần vì không có giáo viên bộ môn. Ngoài giờ chính khóa, tôi còn hỗ trợ thêm cho các lớp thiếu giáo viên và học sinh học lực chưa đạt. Chúng tôi xác định tinh thần chia sẻ với nhà trường, nhưng đến giờ tiền thừa giờ vẫn chưa được nhận”.
Tình trạng tương tự xảy ra với nhiều giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn khác. Việc phải đảm nhiệm thêm nhiều nhiệm vụ ngoài giờ chuẩn khiến tổng số tiết vượt định mức tăng mạnh. Nhiều thầy cô cho biết họ rơi vào tình cảnh “treo quyền lợi”, làm thêm nhiều nhưng không biết khi nào sẽ được thanh toán?
Theo thống kê của Trường PTDTBT-THCS Trung Lý, số tiền dạy vượt giờ còn tồn đọng từ học kỳ II năm học 2023 - 2024 và cả năm học 2024 - 2025 đã lên tới hơn 1,2 tỷ đồng, tương đương hàng nghìn tiết dạy. Giáo viên nơi đây phần lớn từ các địa phương khác lên vùng cao công tác, thu nhập phụ thuộc vào lương cơ bản và phụ cấp vùng khó, vì vậy việc chậm chi trả tác động rất lớn đến đời sống của họ.
Ông Nguyễn Duy Thủy, Hiệu trưởng Trường PTDTBT-THCS Trung Lý cho biết: “Nhà trường đã hoàn thiện hồ sơ và gửi lên cấp huyện theo đúng quy định. Tuy nhiên, từ khi cơ chế phân bổ dự toán thay đổi, huyện không còn là đơn vị chủ chi nên việc giải quyết bị dừng lại. Giáo viên hỏi, chúng tôi cũng chỉ biết trả lời là đang chờ cấp trên”.
Tại Trường PTDTBT-THCS Mường Lý, tình trạng thiếu giáo viên cũng diễn ra nghiêm trọng. Nhiều môn chỉ có duy nhất một giáo viên đứng lớp toàn trường. Do thiếu người, giáo viên phải dạy tăng cường, dạy liên môn, dẫn đến lượng tiết vượt giờ tăng theo từng tháng.
Ông Nguyễn Văn Quý, Phó Hiệu trưởng nhà trường thông tin: “Giáo viên dạy quá tải, tâm lý rất căng thẳng. Từ học kỳ II năm học 2023 - 2024 và năm học 2024 - 2025, trường thừa tới 5.344 tiết, nhưng đến thời điểm trước khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, chúng tôi vẫn không được huyện chi trả”.
Hai năm trở lại đây, địa bàn huyện Mường Lát (cũ) liên tục biến động về đội ngũ giáo viên. Nhiều giáo viên nghỉ hưu, luân chuyển hoặc chuyển nghề, trong khi số tuyển mới không đủ bù đắp. Thầy cô phải dạy gộp, dạy tăng cường, dẫn đến tổng số tiết vượt giờ tăng vọt.
Một số giáo viên bày tỏ rằng dạy vì trách nhiệm và thương học sinh. Nhưng công sức phải được ghi nhận và chi trả đúng. Trước đó, nhà trường nhiều lần báo cáo lên huyện (khi chưa thực hiện chính quyền địa phương hai cấp), nhưng chỉ nhận được câu trả lời ‘đang chờ tỉnh cấp kinh phí’.
Giáo viên cắm bản Tà Cóm - Trường Tiểu học Trung Lý 1, tỉnh Thanh Hóa.
Rối từ phân cấp tài chính, giáo viên bị “kẹt” quyền lợi
Theo nhiều cán bộ quản lý giáo dục tại Mường Lát (cũ), nguyên nhân chủ yếu khiến tiền thừa giờ bị treo kéo dài là do thay đổi cơ chế phân cấp và giao dự toán ngân sách. Trước đây, kinh phí chi trả dạy thêm giờ được phân bổ qua ngân sách cấp huyện. Phòng GD&ĐT cùng Phòng Tài chính - Kế hoạch lập danh sách chi trả theo hồ sơ các trường gửi lên (khi chưa thực hiện chính quyền địa phương hai cấp).
Tuy nhiên, từ học kỳ II năm học 2023 - 2024 và cả năm học 2024 - 2025, huyện Mường Lát (cũ) không thực hiện việc chi trả, không thông tin rõ lý do. Điều này khiến các trường rơi vào thế “không biết hỏi ai”, giáo viên thì mòn mỏi chờ đợi.
Thống kê của UBND huyện Mường Lát (cũ) cho thấy, từ học kỳ II năm học 2023 - 2024 đến hết tháng 5/2025, các trường trên địa bàn phát sinh gần 46.400 tiết dạy vượt định mức. Trước khi dừng hoạt động cấp huyện, UBND huyện Mường Lát (cũ) đã báo cáo UBND tỉnh Thanh Hóa.
Để giải quyết vấn đề này, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản giao Sở GD&ĐT chủ trì phối hợp với Sở Tài chính khẩn trương nghiên cứu, hướng dẫn và trả lời kiến nghị của huyện Mường Lát (cũ), hạn cuối vào ngày 29/6/2025.
Tuy nhiên, đến ngày 30/6/2025, chỉ một ngày trước khi chính quyền cấp huyện dừng hoạt động, UBND huyện Mường Lát (cũ) bất ngờ ra công văn bàn giao toàn bộ số liệu cho UBND các xã mới, yêu cầu các xã rà soát và tổ chức chi trả theo hướng dẫn của tỉnh Thanh Hóa. Việc chuyển giao gấp gáp này khiến nhiều xã lúng túng (do chưa nắm đầy đủ hồ sơ và không rõ nguồn kinh phí).
Nhiều ý kiến cho rằng UBND tỉnh Thanh Hóa cần phân cấp lại rõ ràng việc thẩm định và chi trả để tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các sở, ngành và cấp xã. Việc thiếu một đầu mối chủ trì khiến quy trình kéo dài, trong khi quyền lợi giáo viên bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Một số nhà quản lý trường học đề xuất UBND tỉnh Thanh Hóa cần có hướng chỉ đạo các trường tổng hợp danh sách tiết vượt giờ theo từng đợt. UBND xã hoặc Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã xác nhận. Sở GD&ĐT và Sở Tài chính thẩm định và cấp kinh phí theo quý hoặc theo học kỳ. Nếu cách làm này được thực hiện, sẽ rút ngắn quy trình, tránh dồn trách nhiệm về một cấp duy nhất và đảm bảo minh bạch trong chi trả.
“Đi lại khó khăn, lương và phụ cấp chưa cao, nay thêm khoản thừa giờ bị ‘treo’ khiến chúng tôi thực sự mệt mỏi. Nếu tình trạng này kéo dài, sẽ rất khó giữ chân người trẻ ở lại”, một giáo viên chia sẻ.
“Sau khi có công văn chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở GD&ĐT đã có văn bản gửi UBND huyện Mường Lát (cũ). Sở không giải quyết được vì khoản kinh phí này thuộc trách nhiệm cấp huyện; Sở Tài chính cấp ngân sách về huyện, còn huyện phân bổ cho các trường. Từ năm học 2025 - 2026, theo cơ chế mới, các trường thuộc xã sẽ nhận kinh phí trực tiếp từ UBND xã; Đơn vị trực thuộc Sở GD&ĐT vẫn do Sở Tài chính cấp trực tiếp”, ông Tạ Hồng Lựu - Quyền Giám đốc Sở GD&ĐT Thanh Hóa thông tin.
