Theo đó, công dân này phản ánh một số bất cập liên quan đến chính sách và thực tế triển khai nhà ở xã hội hiện nay:
Về điều kiện thu nhập, theo quy định, đối tượng mua nhà ở xã hội phải có thu nhập 2 vợ chồng không quá 30 triệu đồng/hộ/tháng. Tuy nhiên, với mức thu nhập này, trong bối cảnh 2 vợ chồng nuôi 2 con nhỏ, chi phí sinh hoạt, giáo dục, y tế… đã rất cao, gần như không còn khả năng tích lũy để mua nhà. Quy định này chưa thật sự sát thực tế, gây khó khăn cho nhiều hộ gia đình có nhu cầu ở thật sự.
Về tình trạng mua bán, tại nhiều dự án, đặc biệt ở Thanh Hóa, xuất hiện tình trạng hồ sơ không có nhu cầu mua ở thực tế (thông qua quan hệ ghép hồ sơ vào chờ có khách bán chênh). Các căn hộ nhà ở xã hội bị “cò” đẩy giá chênh cao hơn nhiều so với giá gốc. Điều này khiến chính sách hỗ trợ đúng đối tượng bị méo mó, người dân có nhu cầu thực sự rất khó tiếp cận.
Công an này kiến nghị xem xét lại mức trần thu nhập phù hợp hơn với thực tế chi tiêu và giá nhà hiện nay. Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ hồ sơ xét duyệt, xử lý nghiêm tình trạng đầu cơ, mua bán chênh lệch trái quy định. Có cơ chế minh bạch để người dân có nhu cầu thật sự tiếp cận được nhà ở xã hội đúng nghĩa.
Bộ Xây dựng lên tiếng về phản ánh tình trạng đầu cơ, mua bán chênh lệch trái quy định nhà ở xã hội (ảnh minh họa).
Sau khi nghiên cứu, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản có ý kiến trả lời như sau: Ngày 10/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 261/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2024/NĐ-СР ngày 26 tháng 7 năm 2024 của Chính phủ quy định chỉ tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội và Nghị định số 192/2025/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2025 của Chính phủ quy định chỉ tiết một số điều và biện pháp thi hành Nghị quyết số 201/2025/QH15 ngày 29 tháng 5 năm 2025 của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Theo đó, tại khoản 2 Điều 1 Nghị định 261/2025/NĐ-CP đã sửa đổi bổ sung khoản 1 và khoản 2 Điều 30 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP như sau:
“Điều 30. Điều kiện về thu nhập
1. Đối với các đối tượng quy định tại các khoản 5, 6 và 8 Điều 76 của Luật Nhà ở thì phải đảm bảo điều kiện về thu nhập như sau:
a) Trường hợp người đứng đơn là người chưa kết hôn hoặc được xác nhận là độc thân thì có thu nhập bình quân hàng tháng thực nhận không quá 20 triệu đồng tính theo Bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nơi đối tượng làm việc xác nhận. Trường hợp người đứng đơn là người chưa kết hôn hoặc được xác nhận là độc thân đang nuôi con dưới tuổi thành niên thì thu nhập bình quân hàng tháng thực nhận không quá 30 triệu đồng tính theo Bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nơi đối tượng làm việc xác nhận.
b) Trường hợp người đứng đơn đã kết hôn theo quy định của pháp luật thì người đứng đơn và vợ (chồng) của người đó có tổng thu nhập bình quân hàng tháng thực nhận không quá 40 triệu đồng tính theo Bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nơi đối tượng làm việc xác nhận.
…”
Như vậy, theo quy định mới thì điều kiện thu nhập khi mua nhà ở xã hội đã được điều chỉnh từ 15 triệu đồng lên 20 triệu đồng đối với người đứng đơn là người chưa kết hôn; lên 30 triệu đồng đối với người đứng đơn là độc thân đang nuôi con dưới tuổi thành niên; lên 40 triệu đồng đối với người đứng đơn và vợ (chồng) có tổng thu nhập bình quân hàng tháng thực nhận tính theo Bảng tiền công, tiền lương để phù hợp với giá sinh hoạt hiện nay đang tăng cao.
Về xử lý tình trạng đầu cơ, mua bán nhà ở xã hội trái quy định: Nhằm tăng cường quản lý, minh bạch trong quản lý, vận hành, xét duyệt nhà ở xã hội để đông đảo người lao động thu nhập thấp có nhu cầu thực sự được tiếp cận với nhà ở xã hội như kiến nghị của công dân, khoản 15 Điều 75 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã giao trách nhiệm của UBND cấp tỉnh: “Tổ chức chủ trì hoặc phối hợp với các bộ, ngành cơ quan có liên quan trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm liên quan đến việc đầu tư xây dựng, bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân, nhà lưu trú công nhân trên phạm vi địa bàn”.
Bên cạnh đó, trong quá trình chủ đầu tư tổ chức bốc thăm mua, thuê mua nhà ở xã hội, khoản 2 Điều 38 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP ngày 26/7/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã quy định đại diện Sở Xây dựng địa phương nơi có dự án được phê duyệt giám sát. Việc bốc thăm phải có biên bản kết quả bốc thăm.
Siết phạt nhà ở xã hội sai đối tượng
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Một trong những nội dung đáng chú ý là quy định về xử lý vi phạm trong quản lý và giao dịch nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân.
Theo dự thảo, hành vi cho thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp không đúng đối tượng theo quy định hoặc không tuân thủ các điều kiện cho thuê sẽ bị phạt tiền từ 60 đến 80 triệu đồng. Mức phạt tương tự cũng áp dụng với các trường hợp cho thuê không theo khung giá do UBND cấp tỉnh ban hành hoặc không lập hợp đồng thuê nhà theo quy định.
Đối với các hành vi vi phạm liên quan đến việc sử dụng, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, dự thảo quy định phạt tiền từ 80 đến 120 triệu đồng. Cụ thể, bên thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội nhưng không sử dụng để ở cho bản thân hoặc thành viên trong gia đình trong thời gian thuê, thuê mua sẽ bị xử phạt. Ngoài ra, hành vi bán lại nhà ở xã hội không đúng quy định, thu tiền ứng trước của người mua nhà ở xã hội không đúng quy định, hoặc cho thuê lại, chuyển nhượng hợp đồng thuê nhà lưu trú công nhân trái phép cũng bị xử lý ở mức này.
Mức phạt từ 120 đến 160 triệu đồng được áp dụng đối với các hành vi bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc tài sản công không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng hoặc không đủ điều kiện; bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội không đúng đối tượng hoặc không tuân thủ điều kiện theo quy định.
Đáng chú ý, chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội có hành vi chuyển nhượng quyền sử dụng đất để cá nhân tự xây dựng nhà ở sẽ bị phạt từ 200 đến 260 triệu đồng.
Chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cũng có thể bị phạt từ 260 đến 280 triệu đồng nếu xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại hoặc nhà ở thương mại vượt quá 20% tổng diện tích đất ở hoặc tổng diện tích sàn nhà ở theo quy định. Trường hợp không dành hoặc dành không đủ diện tích đất để xây dựng nhà ỡ xã hội theo quy định, chủ đầu tư ngoài bị phạt tiền còn bị buộc phải bố trí quỹ đất, quỹ nhà ở xã hội hoặc đóng khoản tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư hạ tầng kỹ thuật.
Đối với hành vi vi phạm liên quan đến giao dịch nhà ở với tổ chức, cá nhân nước ngoài, dự thảo đề xuất mức phạt từ 280 đến 300 triệu đồng. Các hành vi bị xử phạt bao gồm bán, cho thuê mua, tặng cho nhà ở không đúng đối tượng được phép sở hữu tại Việt Nam, bán vượt quá số lượng quy định, hoặc không gửi, chậm gửi thông báo về người mua, địa chỉ nhà ở đến cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh theo quy định.
Hoàng Mai
