Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, tính đến ngày 15/8/2025, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc đại lục và Hồng Kông (Trung Quốc) đạt gần 767 triệu USD, tăng 76% so với cùng kỳ năm trước và chiếm khoảng 29% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước.
Ở chiều ngược lại, Hải quan Trung Quốc ghi nhận trong 7 tháng đầu năm 2025, nước này nhập 519 nghìn tấn tôm nước ấm đông lạnh, giảm 2% về lượng nhưng tăng 7% về giá trị, đạt 2,73 tỷ USD. Giá trung bình nhập khẩu tăng 9% lên 5,25 USD/kg.
Hiện Ecuador vẫn dẫn đầu nguồn cung tôm tại Trung Quốc nhờ sản lượng lớn, giá thành thấp và sản phẩm hợp thị hiếu, đặc biệt là tôm nguyên đầu đông lạnh. Ấn Độ đứng thứ hai nhưng gặp khó khăn trong quản lý chất lượng và chi phí, dần mất thị phần. Trong bối cảnh đó, tôm Việt Nam nổi lên ở phân khúc cao cấp: tôm sú cỡ lớn, tôm hùm sống và các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng.
Tôm hùm Việt Nam (ảnh minh họa).
Cơ hội và thách thức
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong ngắn hạn, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng, đặc biệt vào các dịp lễ hội như Trung thu, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán – khi nhu cầu quà biếu và tiêu thụ hải sản lên cao. Các sản phẩm chủ lực sẽ là tôm hùm sống, tôm sú cỡ lớn và tôm chân trắng chế biến sâu.
Tuy nhiên, để đứng vững trên thị trường, doanh nghiệp Việt cần kiên định chiến lược tập trung vào chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, khai thác phân khúc cao cấp và tuân thủ chặt chẽ các quy định về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, nhãn mác.
Trong số các doanh nghiệp, Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ - Sản xuất Phát Lợi hiện chiếm tới 19% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm sang Trung Quốc, giữ vị trí dẫn đầu từ năm 2024. Phát Lợi theo đuổi chiến lược phát triển bền vững: xây dựng chuỗi giá trị khép kín từ vùng nuôi đến chế biến và phân phối. Doanh nghiệp liên kết với nông hộ theo tiêu chuẩn VietGAP, hướng tới chứng nhận quốc tế ASC, đảm bảo nguồn nguyên liệu minh bạch và thân thiện với môi trường.
Ở khâu xuất khẩu, công ty tuân thủ nghiêm các quy định an toàn thực phẩm của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, đồng thời mở rộng hợp tác với các nhà nhập khẩu lớn tại Quảng Châu, Thâm Quyến. Với định hướng này, Phát Lợi kỳ vọng xây dựng thương hiệu nhà cung cấp thủy sản uy tín, lâu dài tại Trung Quốc và tiến tới các thị trường quốc tế khác.
Hành trình chính ngạch của tôm hùm Việt
Nếu tôm sú và tôm chân trắng là trụ cột, thì tôm hùm Việt Nam cũng đang ghi dấu ấn mạnh mẽ tại thị trường Trung Quốc.
Công ty TNHH Thủy sản và Thương mại Tổng hợp Thành Nhơn (TP.HCM) là một trong những đơn vị tiên phong chuyển sang xuất khẩu chính ngạch. Từ năm 2021, công ty đã chuẩn hóa vùng nuôi, áp dụng truy xuất nguồn gốc điện tử, đầu tư kho lạnh và phương tiện vận chuyển chuyên dụng để đảm bảo tôm sống khỏe. Doanh nghiệp cũng phối hợp với cơ quan quản lý để hoàn tất đăng ký mã số xuất khẩu với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC).
Đến giữa năm 2022, Thành Nhơn chính thức có tên trong danh sách được phép xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc. Ngay sau đó, công ty ký hợp đồng xuất 2.000 tấn tôm hùm sống sang Côn Minh, tiếp tục chốt thêm 400 tấn trị giá 20 triệu USD sang Hồng Kông và Thượng Hải vào cuối năm.
Hành trình của Công ty Thành Nhơn cho thấy để “chinh phục” được thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp không chỉ cần có nguồn hàng chất lượng mà còn phải đáp ứng nghiêm ngặt yêu cầu về kiểm dịch, nhãn mác và hồ sơ minh bạch, đồng thời xây dựng quan hệ thương mại bền vững.
