Triển lãm điêu khắc “Vọng khơi” của Khổng Đỗ Tuyền và Lê Lạng Lương mang đến hơi thở Trường Sa giữa lòng Thủ đô - nơi kim loại, gốm và sơn đắp hòa quyện tạo nên những thanh âm thị giác về biển đảo Tổ quốc.
Triển lãm điêu khắc “Vọng khơi” đang diễn ra tại Nhà triển lãm Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (42 Yết Kiêu, Hà Nội), là cuộc hội ngộ của hai tư duy sáng tác, mở ra hành trình thị giác đặc biệt khởi nguồn từ trải nghiệm Trường Sa. Những khối hình kim loại, gốm và sơn đắp như cất lên tiếng vọng từ biển đảo thiêng liêng, kết nối cảm xúc con người với không gian khơi xa của Tổ quốc.
Khi sắt thép, gốm sơn kể chuyện biển đảo
Triển lãm được giám tuyển Phạm Hà Hải giới thiệu là “một trải nghiệm thị giác từ kim loại và sơn đắp”, nơi những tác phẩm không chỉ đứng im trong không gian, mà còn mời gọi người xem tương tác, cảm nhận và suy ngẫm: “Cuộc hẹn của hai nhà điêu khắc sau trải nghiệm Trường Sa, vừa suy ngẫm vừa sáng tác đã kiến lập một không gian điêu khắc mang tên “Vọng khơi”.
Khổng Đỗ Tuyền với kim loại, Lê Lạng Lương với gốm và sơn đắp đã tạo nên dạng thức điêu khắc khác hẳn so với những triển lãm salon hay các vật thể hoành tráng thông thường, vừa quen thuộc, vừa mới mẻ, vừa hàn lâm, vừa hấp dẫn.
Sinh năm 1974, Khổng Đỗ Tuyền là một trong những nhà điêu khắc tiêu biểu của thế hệ 7X. Hiện, anh là giảng viên Khoa Điêu khắc - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, nơi anh truyền cảm hứng và dẫn dắt nhiều thế hệ sinh viên theo đuổi con đường điêu khắc đương đại.
Khổng Đỗ Tuyền sử dụng thành thạo nhiều chất liệu, trong đó đá và kim loại là chủ đạo, khai thác khả năng giải phóng năng lượng và nhu cầu sáng tạo cá nhân. Phong cách của anh hướng tới tối giản nhưng không đơn điệu, với những khối lập phương bẻ cong, cắt khoét, xếp chồng hoặc đấu nối, tạo ra sức căng trong vật chất nhưng đồng thời cân bằng trong không gian.
Các yếu tố đặc - rỗng, nặng - nhẹ, phẳng - nhám, lồi - lõm, kín - hở được điều tiết tinh tế, khiến người xem tự thiết lập hành trình theo dõi, chiêm nghiệm và cảm nhận biến chuyển mà nghệ sĩ truyền vào tác phẩm.
Tại “Vọng khơi”, Khổng Đỗ Tuyền mang đến bộ tác phẩm “Sóng đêm 1, 2, 3” bằng thép tấm hàn, mảng khối lớn theo hướng lập phương và tối giản, gợi nhịp điệu của biển khơi, vừa hùng vĩ vừa mênh mông, phản ánh xúc cảm tri ân những chiến sĩ canh giữ biển đảo. Những tạo hình hoa sóng là biểu tượng của xúc cảm điêu khắc, vừa gợi nhịp sống động của sóng biển, vừa mang trong đó tâm tư và sự xúc động sâu sắc của nghệ sĩ.
Không chỉ dừng lại ở các kỹ thuật cơ bản, Khổng Đỗ Tuyền còn khai thác những thủ pháp đơn vị hóa điêu khắc, biến tác phẩm trở nên linh hoạt, có thể sắp đặt và tùy biến trong trình bày. Những khối thép và kim loại dưới bàn tay anh vừa khỏe vừa giản dị, vừa chặt chẽ vừa mộc mạc, mang lại cảm giác tinh tế, sang trọng nhưng cũng gần gũi, khoan hòa.
Sự phối hợp giữa kim loại của Khổng Đỗ Tuyền và gốm - sơn đắp của Lê Lạng Lương không chỉ là sự kết hợp vật liệu, mà còn là sự hòa điệu tinh thần.
Hơi thở Trường Sa hóa thành cảm xúc
Cùng sinh năm 1974, Lê Lạng Lương sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (1997), đã hoạt động liên tục trong vai trò giảng dạy và sáng tác, trở thành một trong những tên tuổi tiêu biểu. Anh nổi bật với việc tạo ra các tác phẩm bằng gốm, sơn đắp và giấy bồi, mang đậm tinh thần suy tưởng, kiên trì và say mê.
Các tác phẩm bộ “Nghênh khơi 5, 11, 12” cho thấy thế mạnh kỹ thuật, khai thác trạng thái “chìm nổi” của vật chất trong không gian, tạo cảm giác biến ảo của hình khối khi người xem di chuyển. Lê Lạng Lương quan niệm rằng, điêu khắc không chỉ là vật thể, mà là sự vận động của khí và ý niệm, là khả năng tương tác với ánh sáng, không gian và cảm nhận của người xem.
Các tác phẩm của Lê Lạng Lương vừa đưa tinh thần hùng vĩ của núi rừng vào không gian đô thị, vừa mở ra cơ hội cho người xem tự do liên tưởng, suy tưởng. Những bộ tác phẩm trước đây như “Hợp thể I & II” hay các dự án nhóm 5 Plus đã chứng minh khả năng vận dụng yếu tố ánh sáng, bóng và không gian để tạo ra trải nghiệm đa chiều, vừa thực vừa ảo, vừa tĩnh vừa động.
Điểm đặc biệt của “Vọng khơi” là khả năng tạo nên trải nghiệm thị giác đa chiều. Những thao tác khoan, cắt, gò, hàn, ghép, sơn, mài… dưới bàn tay hai nghệ sĩ trở thành ngôn ngữ hình khối sống động, dẫn dắt người xem qua hành trình cảm xúc. Không gian trưng bày được sắp đặt tinh tế, các tác phẩm tương tác hài hòa, gợi nhịp sóng biển và sự cộng hưởng hiếm thấy giữa ý niệm và hình khối trong điêu khắc Việt Nam.
Nhà nghiên cứu Lý Đợi nhận xét: “Ban đầu, cả hai chỉ định làm một tác phẩm để “trả lễ” chuyến đi Trường Sa, nhưng xúc động trước biển đảo, họ đã tạo ra những tác phẩm độc lập, không mang tính tuyên truyền bề mặt mà vẫn chuyên chở ý niệm sâu sắc về biển đảo”.
Nghệ thuật điêu khắc không chỉ là vật chất, mà còn là năng lượng, ý niệm và xúc cảm.
Sự kết hợp giữa kim loại của Khổng Đỗ Tuyền và gốm - sơn đắp của Lê Lạng Lương không chỉ là hòa trộn vật liệu, mà còn là giao thoa tinh thần sáng tạo. Một bên mạnh mẽ, dứt khoát; một bên mềm mại, lơ lửng để cùng tạo nên ngôn ngữ điêu khắc vừa hấp dẫn thị giác.
Bộ ba “Sóng đêm 1, 2, 3” của Khổng Đỗ Tuyền làm từ thép tấm hàn, mang sức căng tối giản mà giàu năng lượng, nhịp nhàng như hơi thở đại dương. Trong khi đó, “Nghênh khơi 5, 11, 12” của Lê Lạng Lương với gốm samot phủ men và giấy bồi trộn sơn lại gợi cảm giác mơ màng, lơ lửng như những lớp sóng tâm tưởng. Hai bộ tác phẩm vừa độc lập, vừa tương tác tạo nên không gian xúc cảm về biển đảo.
Triển lãm không chỉ là không gian ngắm nhìn, mà còn là cuộc đối thoại tinh thần, nơi người xem được mời gọi tương tác và tự tạo trải nghiệm riêng. Đó là điểm nhấn giúp “Vọng khơi” trở thành một trong những triển lãm điêu khắc đáng chú ý nhất trong năm 2025 tại Việt Nam.
Nhà nghiên cứu Lý Đợi nhận xét: “Với vật liệu và ngôn ngữ đã định hình, triển lãm cho thấy sự phối hợp ăn ý giữa ý niệm và hình khối”. Đây không chỉ là một cuộc trưng bày, Khổng Đỗ Tuyền và Lê Lạng Lương đã chuyển tải trọn vẹn thông điệp về biển đảo, thiên nhiên và con người, đồng thời mở rộng giới hạn biểu đạt của điêu khắc đương đại Việt Nam.
