Học sinh, sinh viên và người dân cần nâng cao ý thức tự bảo vệ, tuyệt đối không hành động một mình khi nhận được các cuộc gọi từ người tự xưng là công an hay cơ quan chức năng.
Lừa đảo nhắm vào người trẻ
Mới đây, Công an phường Bình Tiên (TPHCM) kịp thời giải cứu một nam sinh 19 tuổi, sinh viên đại học, khỏi vụ “bắt cóc online” tại một khách sạn ở phường Bàn Cờ.
Nam sinh bị một người tên Khang, tự xưng là giáo viên, yêu cầu vào khách sạn tự nhốt mình và thúc giục gia đình chuyển 475 triệu đồng vào tài khoản của nạn nhân để “chứng minh thu nhập”. Sau khi mất liên lạc với con, gia đình trình báo công an. Nhờ phối hợp nhanh chóng, lực lượng chức năng đã giải cứu an toàn cho nam sinh viên.
Dù Công an TPHCM liên tục cảnh báo người dân về chiêu trò “bắt cóc online”, tình trạng này vẫn tiếp diễn. Trước thực tế đó, Công an TPHCM phối hợp với Sở GD&ĐT thành phố phát động chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến”.
Chương trình được tổ chức trực tuyến và livestream trên mạng xã hội, nhằm tuyên truyền kỹ năng phòng chống lừa đảo cho hơn 900 cơ sở giáo dục, với sự tham gia của gần 2 triệu học sinh, học viên và sinh viên trên địa bàn thành phố.
Theo Công an TPHCM, khi tham gia chương trình, học sinh, sinh viên sẽ được các chuyên gia an ninh mạng, công an và người nổi tiếng chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm về nhận diện và phòng tránh lừa đảo trực tuyến; cách xử lý, báo cáo khi gặp tình huống nguy hiểm; cũng như nâng cao nhận thức về các chiêu trò “bắt cóc” trên mạng nhắm vào trẻ em và thanh thiếu niên.
Với khẩu hiệu “Cùng nhau an toàn trực tuyến”, chiến dịch hướng đến việc giúp học sinh, sinh viên hiểu rằng họ không đơn độc khi đối mặt với các hành vi dụ dỗ, thao túng hay lừa đảo trên mạng. Đồng thời, chiến dịch kêu gọi gia đình và phụ huynh cùng đồng hành, bảo vệ con em, không để trẻ em và thanh thiếu niên phải đối mặt một mình với các rủi ro mạng.
Đại tá Bùi Thanh Trực, Phó Giám đốc Công an TPHCM cho biết, tội phạm lừa đảo trên không gian mạng thường nhắm vào lứa tuổi học sinh, sinh viên, những người giàu khát vọng nhưng dễ cả tin và thiếu kinh nghiệm.
“Chỉ cần một tin nhắn lạ hay một cuộc gọi bất thường, nếu không cảnh giác, các em có thể trở thành nạn nhân”, Đại tá Bùi Thanh Trực nói.
Theo Đại tá Trực, chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến” mang thông điệp giản dị mà sâu sắc: Trong thế giới mạng, không ai phải đơn độc, và an toàn chỉ thực sự có khi mọi người cùng bảo vệ lẫn nhau. “Khi thấy dấu hiệu bất thường, các em cần chia sẻ ngay với thầy cô, gia đình… đừng im lặng”, ông nhấn mạnh.
Khi mỗi học sinh, sinh viên nêu cao tinh thần cảnh giác trên không gian mạng, toàn xã hội sẽ hình thành lá chắn an toàn, bảo vệ tương lai lành mạnh cho thế hệ trẻ.
Bà Huỳnh Lê Như Trang, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM cho biết, tội phạm mạng có thể dễ dàng tiếp cận học sinh qua chiêu giả danh người thân, bạn bè hoặc thầy cô. Mối nguy này luôn hiện diện trong chính chiếc điện thoại hay máy tính mà các em sử dụng hằng ngày.
Học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong xem các thông tin cảnh báo về lừa đảo trên mạng của Công an TPHCM. Ảnh: Công an TPHCM
Chuyên gia “mách” kỹ năng phòng tránh lừa đảo
Tham gia chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến”. Á hậu Phạm Hồng Thúy Vân cho biết: Đồng cảm với các nạn nhân của tội phạm lừa đảo mạng. Bản thân Phạm Hồng Thúy Vân cũng từng là mục tiêu khi nhận email từ người lạ tự xưng là đối tác nước ngoài, dụ dỗ hợp tác kinh doanh với số tiền lớn.
Theo Á hậu Phạm Hồng Thúy Vân, điểm chung của các kịch bản lừa đảo là kẻ gian thường yêu cầu nạn nhân không chia sẻ thông tin ra bên ngoài. Vì vậy, học sinh, sinh viên khi nghi ngờ bị lừa phải nhanh chóng chia sẻ với người thân hoặc thầy cô để tìm phương án xử lý, tránh sa bẫy.
Trong khi đó, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Dự án “Chống lừa đảo” bày tỏ sự lo lắng trước tình trạng tội phạm mạng ngày càng tinh vi, phức tạp, đặc biệt là các vụ “bắt cóc online” đang rộ lên trong thời gian gần đây. Theo ông Hiếu, tội phạm “bắt cóc online” mà nhiều bạn trẻ mắc phải thường diễn ra theo hai kịch bản chính.
Thứ nhất, kẻ gian giả danh công an hoặc cơ quan chức năng, gọi điện qua Zalo, Messenger… thông báo nạn nhân liên quan đến vụ án. Chúng dàn dựng phông nền “phòng làm việc” với hình ảnh công an và người bị còng tay để tạo cảm giác thật, khiến nạn nhân sợ hãi làm theo yêu cầu. Sau đó, đối tượng gửi đường link chứa mã độc, chiếm quyền điều khiển thiết bị và liên hệ với gia đình đòi tiền chuộc.
“Thậm chí, có trường hợp chúng ép nạn nhân tự hành hạ mình, quay video gửi về gia đình để gây áp lực”, ông Hiếu cho biết.
Thứ hai, tội phạm giả danh giảng viên hoặc nhân viên các trường đại học danh tiếng ở Mỹ, châu Âu, thông báo nạn nhân được cấp học bổng và yêu cầu chuyển tiền để chứng minh tài chính. Đây là chiêu trò lợi dụng tâm lý ham học, mong muốn du học của giới trẻ để chiếm đoạt tài sản.
Theo chuyên gia này, nguyên nhân khiến tội phạm dễ dàng tiếp cận nạn nhân là do lộ lọt dữ liệu cá nhân trên mạng hoặc bị mua bán trên “chợ đen”. Do đó, học sinh, sinh viên và người dùng mạng cần nâng cao cảnh giác, hạn chế đăng tải công khai hình ảnh, thông tin cá nhân như tuổi, nghề nghiệp, địa chỉ… trên Internet.
“Những thông tin cá nhân chỉ nên chia sẻ ở chế độ bạn bè hoặc ‘chỉ mình tôi’ để tránh bị lợi dụng. Khi người lạ liên hệ, hãy bình tĩnh, kiểm chứng độ tin cậy và tìm sự giúp đỡ từ người thân hoặc cơ quan chức năng”, chuyên gia Ngô Minh Hiếu khuyến cáo.
Theo Thượng tá Hồ Thọ Hải, Phó Trưởng phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an TPHCM), lực lượng công an chỉ làm việc trực tiếp với người dân tại trụ sở, không gọi điện hoặc triệu tập qua hình thức trực tuyến. Người dân cần tăng cường ý thức tự bảo vệ, trang bị kỹ năng nhận diện và phòng ngừa để không trở thành nạn nhân của tội phạm mạng. Bởi một khi đã mắc bẫy, thiệt hại không chỉ là tiền bạc mà còn là tổn thương tinh thần, tâm lý kéo dài.
