Phó thủ tướng: Tháo gỡ tình trạng giá đất tăng đột biến

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp chiều 5/8. Ảnh: VGP

Theo quy định hiện hành, người dân khi chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở phải nộp toàn bộ phần chênh giữa giá hai loại đất này, thay vì áp dụng mức thu 30-50% như trước.

Cùng với đó, bảng giá đất tại nhiều địa phương điều chỉnh, khiến tiền sử dụng đất người dân phải nộp khi chuyển đổi tăng đột biến, có trường hợp gấp nhiều lần so với trước. Đây cũng là vướng mắc của các địa phương khi thực hiện Luật Đất đai 2024.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý nguyên tắc tính mức thu, thời gian thu khoản thu bổ sung phải có căn cứ rõ ràng, phân định trách nhiệm cụ thể giữa Nhà nước và doanh nghiệp, bảo đảm công bằng, khoan sức cho doanh nghiệp phát triển, chống lãng phí.

Về tính tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở, phản ánh từ địa phương cho thấy giá đất tăng đột biến khiến người dân phải nộp khoản tiền lớn hơn nhiều so với trước.

Phó Thủ tướng nêu rõ, cần phân biệt giữa những người sử dụng đất cho sản xuất, kinh doanh hợp pháp và những trường hợp đầu cơ, để đất hoang hóa, chậm triển khai dự án. Với người dân tiếp cận đất đai lần đầu để làm nhà ở cần tính toán mức thu phù hợp với khả năng chi trả, bảo đảm quyền lợi, khả năng tiếp cận thực tế, nhất là ở khu vực nông thôn và thành thị có điều kiện khó khăn.

Do đó, Chính phủ giao HĐND cấp tỉnh căn cứ điều kiện thực tế để quyết định mức thu cụ thể, gồm phần chênh lệch giữa diện tích trong và ngoài hạn mức khi chuyển mục đích sử dụng đất. Địa phương cũng được phép áp dụng chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất cho người nghèo, cư dân vùng khó khăn.

Theo dự thảo sửa đổi Nghị định 103 về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, Bộ Tài chính đề xuất mức thu theo tỷ lệ phần trăm, thay vì toàn bộ chênh lệch như hiện hành, dao động 30-50% chênh lệch hai loại giá đất.

Đối với Nghị định 104/2024/NĐ-CP quy định về Quỹ phát triển đất, các nội dung được đề xuất sửa đổi gồm: Quản lý nguồn vốn hoạt động; Mức chi phí quản lý vốn ứng; Các khoản thu-chi; bổ sung quy định chuyển tiếp đối với trường hợp đã ứng vốn; xác định nguồn vốn hiện có của Quỹ phát triển đất.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Luật Đất đai năm 2024 được xây dựng với tinh thần lắng nghe, hướng về cơ sở và đã được sửa đổi rất cơ bản. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, nhiều địa phương gặp khó khăn, đặc biệt liên quan đến vấn đề tài chính đất đai.

Việc ban hành các văn bản dưới luật còn thiếu cụ thể, chưa rõ ràng, dẫn đến tổ chức thực hiện thiếu thống nhất, khó áp dụng tại địa phương, đặc biệt khi điều kiện kinh tế - xã hội và đặc thù đối tượng không đồng nhất. Khâu tổ chức thực hiện còn cứng nhắc, thiếu linh hoạt, chưa phù hợp.

Nghị định 103/2024/NĐ-CP và Nghị định 104/2024/ NĐ-CP ban hành đồng thời với thời điểm Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, với quan điểm chỉ đạo là chính sách tài chính đất đai phải ngày càng minh bạch, rõ ràng, bảo đảm lợi ích của Nhà nước và quyền lợi chính đáng của người dân, doanh nghiệp. Chính sách tài chính đất đai cần có lộ trình và cách thức linh hoạt để đất đai phát huy hiệu quả theo từng mục đích sử dụng.

Trên cơ sở đó, yêu cầu đặt ra là phải xác định rõ trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương trong tổ chức thực hiện chính sách tài chính đất đai, bảo đảm đúng quy định pháp luật, nhưng vẫn phù hợp điều kiện thực tiễn từng nơi, từng nhóm đối tượng, qua đó tạo ra giá trị kinh tế - xã hội - chính trị từ đất đai.