EVFTA sau 5 năm: Việt Nam là đối tác hàng đầu của EU, thương mại song phương đạt gần 300 tỷ USD

Các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu đa dạng từ điện tử, dệt may, nội thất cho đến nông sản. Hình minh họa

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), EVFTA có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, là một trong những hiệp định toàn diện nhất mà EU từng ký với một quốc gia đang phát triển.

Không chỉ xóa bỏ hơn 70% thuế quan ngay khi có hiệu lực, EVFTA còn cam kết gỡ bỏ 99% thuế quan trong lộ trình dài hạn. Cùng với đó, hiệp định còn hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường, tăng cường bảo hộ sở hữu trí tuệ, nâng cao tính minh bạch trong quy định pháp luật, tạo thuận lợi trong thương mại hai chiều.

Theo Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert, trong bối cảnh nhiều rào cản thương mại đơn phương và xu hướng chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, EVFTA trở thành biểu tượng của tinh thần hợp tác và niềm tin giữa các nền kinh tế. Ngoài ra, ông nhấn mạnh rằng các tiêu chuẩn minh bạch, thị trường mở và hài hòa về pháp lý là yếu tố nền tảng để thúc đẩy phát triển bền vững.

Kể từ khi được triển khai, EVFTA đã góp phần thúc đẩy thương mại EU-Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ. Theo số liệu sơ bộ từ Cục Thống kê Việt Nam, chỉ trong vòng chưa đầy 5 năm (từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2025) kim ngạch thương mại song phương đã đạt 298 tỷ USD.

Con số này chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên (815 tỷ USD) trong hơn 30 năm hợp tác giao thương kể từ 1995. Hiện nay, Việt Nam là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU tại ASEAN và đứng thứ 16 trên toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu đa dạng từ điện tử, dệt may, nội thất cho đến nông sản.

Ở chiều ngược lại, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và là nguồn nhập khẩu lớn thứ tư của Việt Nam, cung cấp các sản phẩm chiến lược như máy móc công nghệ cao, phương tiện vận tải, dược phẩm và công nghệ xanh.

Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) mới nhất của EuroCham, công bố trong quý 2/2025, cho thấy EVFTA đang ngày càng phát huy hiệu quả. Có tới 66% doanh nghiệp tham gia khảo sát đang tích cực giao thương giữa EU và Việt Nam, và gần như toàn bộ doanh nghiệp (98,2%) đều có mức độ hiểu biết nhất định về hiệp định.

Một nửa số doanh nghiệp đã ghi nhận lợi ích ở mức từ trung bình đến đáng kể, tỷ lệ này được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng khi các cam kết cắt giảm thuế quan được triển khai đầy đủ trong những năm tới.

Đáng chú ý, không chỉ các tập đoàn lớn được hưởng lợi mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng đang khai thác tốt các ưu đãi từ hiệp định. Tỷ lệ doanh nghiệp xem cắt giảm thuế quan là lợi thế then chốt đã tăng vọt từ 29% trong quý 2/2024 lên 61% trong cùng kỳ năm nay. Trong đó, một số doanh nghiệp đã có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình được ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7% – với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.

Không chỉ dừng lại ở các ưu đãi thuế quan, EVFTA còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp châu Âu tiếp cận tốt hơn thị trường nội địa đang phát triển nhanh chóng của Việt Nam – từ cơ hội đầu tư FDI được hưởng nhiều chính sách ưu đãi đến hợp tác trong các dự án hợp tác công tư (PPP).

Được biết, EVFTA là một trong số 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết, góp phần củng cố vai trò trung tâm của Việt Nam trong mạng lưới thương mại toàn cầu. Cùng lúc đó, Hiệp định Bảo hộ Đầu tư (EVIPA) giữa EU và Việt Nam vẫn đang chờ được phê chuẩn bởi một số nước thành viên EU.

Khi có hiệu lực, EVIPA sẽ tạo khuôn khổ pháp lý bảo vệ và thúc đẩy dòng vốn đầu tư chất lượng cao từ châu Âu vào Việt Nam. Hơn nữa, khả năng nâng cấp quan hệ lên "Đối tác Chiến lược Toàn diện" giữa EU và Việt Nam đang được kỳ vọng sẽ được thúc đẩy trong thời gian tới.