Bị can Nguyễn Văn Hậu (trên cùng bên trái) cùng đồng phạm trong vụ án - Ảnh: CAND
Theo Kết luận điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn và các đơn vị liên quan là điển hình cho việc nhà thầu thi công cấu kết, thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tiết lộ cung cấp thông tin, dự toán gói thầu.
Theo Cơ quan điều tra, trong nhiều năm qua, Hội đồng định giá tài sản các cấp sử dụng kết quả định giá tài sản của các doanh nghiệp thẩm định giá làm căn cứ để quyết định, yêu cầu các doanh nghiệp làm chủ đầu tư dự án thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước. Tuy nhiên, quá trình hoạt động, một số cá nhân liên quan tại các doanh nghiệp thẩm định giá (giám đốc doanh nghiệp, thẩm định viên...) đã có hành vi tiêu cực, chịu sự tác động của các đối tượng để làm sai lệch hoạt động đúng đắn của công tác định giá tài sản theo hướng giảm số tiền phải nộp tài sản Nhà nước bằng việc cố tình thu thập các mẫu so sánh làm căn cứ định giá tài sản không đúng vị trí, giá trị có tính chất tương đồng để ban hành Chứng thư định giá có giá trị thấp. Trên cơ sở đó, Hội đồng định giá tài sản phê duyệt, yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước với số tiền thấp hơn so với quy định, hưởng lợi bất chính, gây thiệt hại tài sản cho Nhà nước, tổ chức.
Pháp luật về đầu tư xây dựng, đấu thầu có quy định các doanh nghiệp được xét chọn làm chủ đầu tư dự án, nhà thầu thi công xây dựng công trình phải có doanh thu, vốn chủ sở hữu đảm bảo tổng mức đầu tư dự án, giá trị gói thầu tham gia thực hiện. Để có năng lực tài chính phù hợp với các yêu cầu, quy định này, các đối tượng tại một số doanh nghiệp đã móc nối với các đối tượng ở các công ty kiểm toán thực hiện việc làm giả, nâng khống số liệu về doanh thu, vốn chủ sở hữu nên các cơ quan, tổ chức, chủ đầu tư dự án đã lựa chọn doanh nghiệp làm chủ đầu tư, nhà thầu không đảm bảo điều kiện, năng lực, dẫn đến dự án, công trình xây dựng không hoàn thành tiến độ, kéo dài, bán thầu, gây thiệt hại, thất thoát, lãng phí tài sản của Nhà nước, tổ chức.
Cơ quan điều tra đánh giá, vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn và các đơn vị liên quan điển hình cho việc nhà thầu thi công cấu kết, thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tiết lộ cung cấp thông tin, dự toán gói thầu, từ đó doanh nghiệp có điều kiện, cơ hội trúng thầu với giá rất cao, sát bằng giá dự toán gói thầu. Trong đó, chủ đầu tư xây dựng dự toán đã sử dụng đơn giá nguyên vật liệu theo công bố của các bộ, ngành, địa phương, nhưng không quan tâm, chú ý đến giá thực tế tại thị trường của nguyên vật liệu, dẫn đến dự toán được xây dựng có chi phí rất cao, không tiết kiệm, gây thất thoát tiền Nhà nước, tổ chức.
Từ thực trạng này, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an kiến nghị Bộ Tài chính tổ chức quản lý, giám sát chặt chẽ, công khai hoạt động định giá tài sản của các doanh nghiệp tư vấn được Hội đồng định giá tài sản (địa phương, cấp bộ) sử dụng làm căn cứ để định giá tài sản, thu tiền cho Nhà nước, tránh bị các đối tượng lợi dụng để can thiệp, tác động làm sai lệch kết quả định giá, dẫn đến gây thiệt hại tài sản tài sản Nhà nước, tổ chức.
Bộ Tài chính kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ kết quả hoạt động kiểm toán của các công ty kiểm toán xác nhận báo cáo tài chính, doanh thu, chi phí, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dùng làm năng lực tài chính để được các cơ quan có thẩm quyền xét duyệt, công nhận làm chủ đầu tư dự án, nhà thầu thi công công trình, hạn chế bị các đối tượng lợi dụng can thiệp, tác động nâng khống năng lực thực tế để được lựa chọn làm chủ đầu tư, nhà thầu thi công, dẫn đến tình trạng thực hiện dự án không đảm bảo, kéo dài, bán thầu, gây thất thoát, lãng phí tài sản của Nhà nước, tổ chức.
Cơ quan Công an cũng kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu đánh giá, tham mưu đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật liên quan đến định mức, đơn giá trong xây dựng theo hướng giá dự toán các hạng mục công trình dự án phù hợp với chi phí thực về theo giá thị trường đảm bảo nguyên tắc các doanh nghiệp thực hiện thi công dự án có lợi nhuận trên phương diện tiết kiệm tối đa, tránh việc gây thất thoát tài sản Nhà nước.
Trong vụ án tại Tập đoàn Phúc Sơn, Cơ quan điều tra kiến nghị Bộ Tài chính, UBND các tỉnh xem xét xử lý hành chính đối với Công ty thẩm định giá, tư vấn đấu thầu có sai phạm đã kết luận trong vụ án (đình chỉ kinh doanh, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, tư vấn đầu thầu).
Vũ Phong
