Chính sách tài khóa hỗ trợ tăng trưởng kinh tế

Khu công nghiệp Gia Lộc, thành phố Hải Phòng đã cơ bản hoàn thiện hạ tầng giai đoạn 1 đáp ứng nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp. (Ảnh MINH NGUYÊN)

Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) với một số hàng hóa, dịch vụ từ ngày 1/7/2025 đến ngày 31/12/2026.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, việc giảm thuế VAT sẽ làm giảm thu ngân sách khoảng hơn 121.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, chính sách giảm thuế VAT có tác động giảm giá hàng hóa, dịch vụ, từ đó kích cầu tiêu dùng của người dân, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đóng góp trở lại cho ngân sách nhà nước và nền kinh tế.

Vai trò trụ cột

Từ sau đại dịch Covid-19, đây là lần thứ 5, Quốc hội có Nghị quyết về giảm thuế VAT từ 10% xuống còn 8% đối với một số hàng hóa, dịch vụ để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. So với những lần giảm thuế trước, đợt giảm thuế lần này có thời gian dài hơn, đồng thời mở rộng đối tượng áp dụng cho một số nhóm hàng hóa, dịch vụ thiết yếu cho đời sống và nguyên liệu đầu vào của hoạt động sản xuất.

Tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng từ đầu nhiệm kỳ, năm 2025, các công cụ của chính sách tài khóa được sử dụng chủ động, linh hoạt và hiệu quả, trở thành nền tảng để thực hiện mục tiêu ưu tiên tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô. Ngay từ đầu năm 2025, Bộ Tài chính nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền nhiều giải pháp hỗ trợ tiền thuê đất, thuế, phí, lệ phí.

Thí dụ như chính sách tiếp tục giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2025; giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô-tô sản xuất, lắp ráp trong nước; ưu đãi lệ phí trước bạ đối với ô-tô điện chạy pin; giảm thuế nhập khẩu một số nhóm hàng hóa để giảm chi phí đầu vào, góp phần cân bằng thương mại với các đối tác lớn.

Theo Tiến sĩ Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, chính sách tài khóa thông qua miễn, giảm, gia hạn thuế, tiền thuê đất những năm gần đây không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp đỡ căng thẳng về dòng tiền trong thời điểm khó khăn mà còn củng cố niềm tin của xã hội vào sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ đối với người dân, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, chính sách gia hạn tiền thuê đất, gia hạn thời hạn nộp thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân tiếp tục được gia hạn cũng có tác dụng như khoản vay không lãi suất của Nhà nước, giúp doanh nghiệp có dòng tiền đầu tư cho sản xuất, kinh doanh.

Với các chính sách tài khóa đang được triển khai thực hiện, tổng mức hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp trong năm 2025 có thể lên đến hơn 230.000 tỷ đồng, cao hơn khoảng 35.000 tỷ đồng so với năm 2024. Theo Tiến sĩ Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, chính sách tài khóa thông qua miễn, giảm, gia hạn thuế, tiền thuê đất những năm gần đây không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp đỡ căng thẳng về dòng tiền trong thời điểm khó khăn mà còn củng cố niềm tin của xã hội vào sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ đối với người dân, doanh nghiệp.

Đáng lưu ý, chính sách tài khóa quan trọng khác cũng được đẩy mạnh trong những năm gần đây là đầu tư công. Bên cạnh nguồn vốn ngân sách gần 830.000 tỷ đồng được Quốc hội quyết nghị, vốn đầu tư công năm 2025 còn được bổ sung từ nguồn tăng thu năm 2024 và chuyển nguồn từ các năm trước, khiến tổng đầu tư công năm nay lên đến hơn 966 triệu tỷ đồng, lớn nhất từ trước đến nay.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, năm 2025, các bộ, ngành, địa phương phấn đấu giải ngân 100% vốn đầu tư công, tập trung mạnh mẽ vào các dự án, công trình trọng điểm quốc gia, trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ

Diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình quốc tế hiện nay khiến các động lực kinh tế đối ngoại như đầu tư nước ngoài, xuất nhập khẩu có thể bị ảnh hưởng, khó duy trì đà tăng mạnh. Trong bối cảnh đó, vai trò của chính sách tài khóa và tiền tệ có ý nghĩa rất quan trọng.

Chính sách tiền tệ sẽ giúp đưa nhanh vốn vào nền kinh tế, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, còn chính sách tài khóa có độ trễ nhất định nhưng có tác dụng giúp người dân, doanh nghiệp mở rộng sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, kích thích tổng cầu nội địa, tạo động lực duy trì đà tăng trưởng kinh tế cao.

Để đưa nền kinh tế trở lại quỹ đạo tăng trưởng cao, tạo tiền đề cho tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô.

Giáo sư, Tiến sĩ Tô Trung Thành, Trưởng phòng Quản lý khoa học, Đại học Kinh tế quốc dân nhận định, hiện nay, cả chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ đều được điều hành theo hướng mở rộng nhưng chính sách tài khóa cần được đặt ở vị thế chủ đạo hỗ trợ tăng trưởng vì dư địa từ chính sách tiền tệ đã dần thu hẹp.

Nhằm đáp ứng nhu cầu vốn rất lớn của nền kinh tế trong trung và dài hạn, phục vụ cho tăng trưởng, nhiệm vụ rất quan trọng trong thời điểm hiện nay là phát triển đồng thời cả thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường cổ phiếu để chia sẻ gánh nặng với hệ thống ngân hàng.

Theo đó, cần tiếp tục thúc đẩy chính sách tài khóa nghịch chu kỳ để thúc đẩy tổng cầu, hỗ trợ tăng trưởng, thông qua tăng chi tiêu công và giảm thuế. Ngoài ra, Chính phủ cần tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, quyết liệt đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, đi liền với cải thiện môi trường đầu tư tư nhân, nâng cao năng lực thực thi và minh bạch hóa quy trình phân bổ vốn.

Nhằm đáp ứng nhu cầu vốn rất lớn của nền kinh tế trong trung và dài hạn, phục vụ cho tăng trưởng, nhiệm vụ rất quan trọng trong thời điểm hiện nay là phát triển đồng thời cả thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường cổ phiếu để chia sẻ gánh nặng với hệ thống ngân hàng.

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), việc phát triển cân bằng thị trường tài chính (thị trường trái phiếu, cổ phiếu, quỹ đầu tư), quyết tâm nâng hạng thị trường chứng khoán vào tháng 9/2025; có lộ trình phù hợp khi tăng giá các mặt hàng thiết yếu do Nhà nước quản lý là những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả trong công tác điều hành, phối hợp chính sách tài khóa, tiền tệ và chính sách vĩ mô khác. Bên cạnh đó, cần tập trung kiểm soát rủi ro hệ thống tài chính-bất động sản, rủi ro an ninh mạng, thông tin-dữ liệu bên cạnh các giải pháp cụ thể phát triển thị trường bất động sản lành mạnh.

Theo các chuyên gia kinh tế, những giải pháp đồng bộ, linh hoạt giữa chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác đã phát huy hiệu quả, thúc đẩy nền kinh tế phục hồi và lấy lại đà tăng trưởng cao, nhất là trong nửa đầu năm 2025. Tuy nhiên thời gian tới, cần lưu ý thực hiện những giải pháp giảm áp lực về thu chi ngân sách, lạm phát nhập khẩu và giá nguyên liệu tăng trở lại cũng như rủi ro đầu tư công, siết kỷ luật tài khóa nhằm bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững,