Chiều 19/6, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực giáo dục, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn "ngồi ghế nóng" trả lời chất vấn của các ĐBQH. Có 83 đại biểu đăng ký chất vấn.
Loạt lý do phải dạy thêm và học thêm
ĐBQH Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình) đặt vấn đề, tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đang gây áp lực cho học sinh, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường học đường và đi ngược với tinh thần đổi mới giáo dục người học cần tự chủ và sáng tạo. Đại biểu đánh giá cao việc Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 29, đặc biệt là những chỉ đạo quyết liệt, nhất quán của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo để chấn chỉnh tình trạng này.
Tuy nhiên, bà cho rằng Thông tư 29 vẫn chưa phải là giải pháp hoàn hảo, đặc biệt là trong môi trường học đường mà thành tích, áp lực thi cử nặng nề, kỳ vọng xã hội lớn. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng chỉ ra nguyên nhân nền tảng, cốt lõi của thực trạng này và giải pháp căn cơ để giải quyết tình trạng này.
ĐBQH Nguyễn Thị Tuyết Nga (Ảnh: Media Quốc hội).
Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói đây là một câu hỏi rất lớn, liên quan và đề cập đến một vấn đề cốt lõi của Thông tư 29 là vấn đề dạy thêm, học thêm đã đề cập.
Về nguyên nhân tại sao lại phải dạy thêm và học thêm? Bộ trưởng lý giải, sở dĩ cần phải "thêm" – học thêm, dạy thêm là bởi vì nó chưa đủ.
"Nó chưa đủ cho nên mới phải thêm. Và có rất nhiều cái "chưa đủ"", Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn (Ảnh: Media Quốc hội).
Bộ trưởng chia sẻ, cái "chưa đủ" đầu tiên phải nói đến là lương của giáo viên chưa đủ để sống. Cái "chưa đủ" thứ hai là chưa đủ trường lớp để các cháu không phải cạnh tranh, đặc biệt là ở các khu, thành phố lớn, đô thị, các khu đông dân cư, đặc biệt là các kỳ thi vào trung học còn căng thẳng hơn cả thi vào đại học. "Chưa đủ trường lớp, đó là một lý do khiến cho dạy thêm và học thêm", Bộ trưởng nói.
Thêm một lý do dạy thêm, học thêm được Bộ trưởng chỉ ra là phụ huynh chưa đủ niềm tin, chưa cảm thấy thỏa mãn khi con mình thành tích chưa cao.
Ngoài ra, việc đổi mới dạy và học, chương trình cũng còn cần phải làm nhiều nữa trong thời gian sắp tới; hiệu trưởng, người đứng đầu các trường đại học; giáo viên chưa hoàn thành trách nhiệm của chương trình chính.
Cùng với đó, sự đổi mới của giáo dục, Bộ trưởng thừa nhận từ trong ngành cũng thấy rằng ở góc độ nào đó vẫn còn phải làm rất nhiều việc mới có thể đáp ứng được.
Do đó, theo người đứng đầu ngành Giáo dục, vì có rất nhiều cái "chưa" khiến cho vẫn phải dạy thêm và học thêm. Bên cạnh đó, quản lý, cơ chế điều hành cũng còn "chưa đủ". Đây là gốc rễ của vấn đề.
"Cốt lõi của vấn đề nằm ở sự chuyển hướng trong tư duy giáo dục – từ tiếp cận theo hướng trang bị kiến thức sang phát triển năng lực học sinh. Đây cũng chính là linh hồn của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thời gian qua, dù đã đạt được nhiều kết quả, chúng ta vẫn thiếu nhiều điều kiện cần thiết để triển khai hiệu quả", ông Sơn chia sẻ.
Nói về giải pháp, Bộ trưởng cho rằng không thể duy nhất có một giải pháp nào có thể một sớm một chiều khắc phục được việc này, mà cần một giải pháp rất tổng thể và lâu dài.
Đánh giá về hiệu quả Thông tư 29 "có lẽ hơi sớm"
Tham gia chất vấn, ĐBQH Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) cho biết, báo cáo số 79 đã đánh giá việc triển khai thực hiện Thông tư 29 về quản lý dạy thêm, học thêm chưa hiệu quả, vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh.
"Theo Bộ trưởng, nguyên nhân cốt lõi do đâu? Có phải là do cách tiếp cận trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật quản lý dạy thêm, học thêm còn nhiều bất cập? Đề nghị Bộ trưởng cho biết thêm các giải pháp căn cơ để quản lý tốt nhất việc dạy thêm, học thêm trong thời gian tới?", đại biểu hỏi.
ĐBQH Nguyễn Thị Lệ Thủy (Ảnh: Media Quốc hội).
Trả lời, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, để một chính sách của một ngành có thể thực hiện được hiệu quả, khi ban hành không chỉ là câu chuyện câu chữ trong một văn bản mà cần thực hiện từ Trung ương đến địa phương, cả ngành, cấp tỉnh và cấp xã.
"Nếu như một văn bản tốt nhưng các cấp thực hiện không đầy đủ chức trách của mình thì hiệu quả chắc chắn không được như mong muốn", Bộ trưởng nói.
Quang cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều 19/6 (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo Bộ trưởng, trong Thông tư 29 cũng đã đề cập đến trách nhiệm của ngành Giáo dục và Đào tạo, trách nhiệm của cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã, các trường học, trách nhiệm của giáo viên và các đối tượng có liên quan.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định trong quá trình thực hiện rất nhiều địa phương đã rất tích cực vào cuộc, tổ chức kiểm tra, triển khai. Và ngay sau khi Thông tư 29 ban hành, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã đi kiểm tra thì thấy nhiều nơi thực hiện tốt và có ảnh hưởng.
"Cho nên nếu như nói một cách phổ quát rằng Thông tư 29 không được thực hiện tốt trên cả nước là oan cho một số tỉnh, một số thành phố", Bộ trưởng nói.
Và để thực hiện được Thông tư này, Bộ trưởng cũng mong tất cả các địa phương, các cấp chính quyền đều vào cuộc cùng với ngành Giáo dục và Đào tạo thì hiệu quả của một văn bản đi vào cuộc sống mới có thể tốt được.
Thông tư 29 có hiệu lực từ ngày 14/2/2025, thời gian thực hiện chưa nhiều nên Bộ trưởng cho rằng đánh giá về hiệu quả của Thông tư như vậy "e rằng có lẽ là hơi sớm".
Về giải pháp cho thời gian sắp tới, Bộ trưởng cho biết trước hết phải triển khai đầy đủ tới các đối tượng, sau đó mới đánh giá về mức độ hiệu quả còn thời gian ở phía trước.
Chưa hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng, giơ biển tranh luận, bà Thủy nói rõ phần viện dẫn đánh giá trước phần đặt câu hỏi của bà không phải là nhận định của cá nhân bà.
"Tôi cũng không có đánh giá chủ quan tỉnh nào làm tốt hay tỉnh nào làm không tốt. Tôi dẫn trích dẫn nguyên văn trang 20 của báo cáo số 79 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, tôi quan tâm đến tính tương thích của các nhận định đối với các nguyên nhân và giải pháp đi theo", bà Thủy nói.
Theo đại biểu, trong báo cáo tại trang 20 cũng đánh giá việc triển khai thực hiện Thông tư 29 về quản lý dạy thêm, học thêm là chưa hiệu quả và vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Ngoài ra, trong cái báo cáo này cũng nói rõ là các địa phương lúng túng trong việc triển khai thực hiện Thông tư 29. Cho nên, nguyên nhân đưa ra không liên quan đến việc triển khai văn bản này và về giải pháp còn không tương thích.
Một trong những giải pháp đưa ra đó là đề nghị là đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
"Theo tôi, việc tiếp cận như thế này là chưa hợp lý. Bởi, để đưa một ngành nghề vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì phải có tiêu chí liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia hay trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường. Còn ngành nghề dạy thêm, học thêm không thuộc vào các tiêu chí này", bà Thủy nói.
Ngoài ra, từ năm 2020 trở về trước ngành nghề kinh doanh có điều kiện quy định dạy thêm, học thêm. Và từ năm 2020 trở về đây đã bỏ ra khỏi cái danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
"Tại sao từ Thông tư 29 là năm 2024 mới triển khai được một thời gian ngắn, chúng ta lại đề xuất đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện? Và không phù hợp với lại cái quan điểm của Chính phủ. Trưa nay, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng trả lời là hạn chế tối đa việc đưa ra danh sách các ngành nghề kinh doanh có điều kiện", bà Thủy trao đổi lại với Bộ trưởng.
