LTS: Khám chữa bệnh là nhu cầu thiết yếu, là quyền cơ bản của con người. Thế nhưng, trong nhiều năm qua, không ít gia đình đã rơi vào cảnh khánh kiệt, nợ nần chồng chất thậm chí từ bỏ điều trị chỉ vì không đủ tiền đóng viện phí. Bệnh tật không chỉ bào mòn sức khỏe mà còn là lưỡi dao bén ngọt cắt ngang hy vọng sống của những người nghèo.
Trong bối cảnh đó, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc từng bước miễn viện phí cho toàn dân không chỉ là một quyết sách mang tầm chiến lược về y tế, mà còn là một tuyên ngôn đầy tính nhân văn về công bằng, an sinh và quyền được sống khỏe mạnh của mỗi người dân Việt Nam.
Tuyến bài: Giá của sự sống sẽ đi từ hiện thực nhức nhối khi nhiều người dân đang khốn cùng vì gánh nặng chi phí y tế đến giải pháp và lộ trình hiện thực hóa chủ trương lớn này. Qua đó, Người Đưa Tin mong muốn góp thêm tiếng nói xây dựng chính sách, lan tỏa quyết tâm cải cách của ngành y tế và trên hết là đặt con người vào trung tâm của mọi đổi thay.
Clip: Nhiều gia đình nghèo phải bán nhà, bán ruộng, đánh đổi cả tương lai để giữ lại sự sống.
Trong khuôn viên bệnh viện, Người Đưa Tin gặp vợ chồng ông Bùi Hồng Sùng (64 tuổi) và bà Dương Thị Dược (quê ở Bắc Giang). Hai ông bà ngồi nép mình dưới mái hiên, tay run run lật từng tờ hóa đơn điều trị được cất kỹ trong túi nilon.
Gương mặt ông Sùng hằn sâu những nếp nhăn, đôi mắt trũng sâu vì mệt mỏi. Dù vậy, ông vẫn cố gắng tỉ mẩn ghi chép từng khoản chi. “Tôi điều trị ung thư họng đến nay đã là năm thứ tư. Bệnh cứ bám dai dẳng, sức khỏe thì ngày một yếu, mà chi phí lại càng lúc càng nhiều”, ông chậm rãi nói, ánh mắt đầy trăn trở.
Vợ chồng ông từ Bắc Giang khăn gói xuống Hà Nội chữa bệnh. Họ thuê một căn phòng nhỏ, chật chội gần bệnh viện để tiết kiệm tiền di chuyển.
“Tiền trọ mỗi đêm từ 100 đến 120 nghìn đồng. Cộng thêm chi phí ăn uống, thuốc men, rồi xạ trị có máy hết 10 triệu, có cái đến 12 triệu mọi thứ dồn dập mà chúng tôi thì chỉ có hai bàn tay già”, ông Sùng nói.
Vợ chồng ông Bùi Hồng Sùng (64 tuổi) và bà Dương Thị Dược (quê ở Bắc Giang) - (Ảnh: Kim Thoa).
Ngồi bên cạnh, bà Dược nghẹn ngào tiếp lời: “Năm ngoái, ông ấy yếu lắm, có lúc tưởng không qua khỏi. Hàng xóm còn thay nhau sang thăm hỏi. Năm nay nhờ chữa trị đỡ hơn, nhưng chi phí vẫn cao quá. Ruộng vườn ở quê để không, chẳng ai làm, con cái làm ăn xa thì cũng chỉ gửi về ít tiền, chẳng về thăm được nhiều.”
Bà cúi đầu, giọng chùng xuống: “Nếu chi phí điều trị cứ tăng thế này, chắc chúng tôi cũng phải bán đất, giữ mạng sống cho ông ấy là quan trọng nhất”.
Không chỉ riêng ở Bệnh viện K, mà ở nhiều bệnh viện khác, những câu chuyện mưu sinh bên giường bệnh như thế vẫn diễn ra mỗi ngày. Nhiều gia đình nghèo khánh kiệt sau chuỗi ngày điều trị bệnh: bán đất, bán trâu bò những tài sản tích cóp cả đời. Thậm chí, sau nhiều năm kiên cường chống chọi, họ không chỉ cạn tiền bạc mà còn mất dần cả hy vọng.
Bà Đinh Thị Trâm – người phụ nữ đã gắn bó gần 20 năm cuộc đời với hành trình chạy thận - (Ảnh: Kim Thoa).
Ở xóm chạy thận gần Bệnh viện Bạch Mai, những căn phòng trọ nhỏ ẩm thấp nằm san sát nhau là nơi cư trú của hàng chục bệnh nhân. Nơi đây, bệnh viện đã trở thành ngôi nhà thứ hai của họ.
Chúng tôi gặp bà Đinh Thị Trâm – người phụ nữ đã gắn bó gần 20 năm cuộc đời với hành trình chạy thận.
Ngồi trên chiếc giường đơn cũ kỹ, bà Trâm chậm rãi kể: “Tôi phát hiện mình bị suy thận giai đoạn cuối cách đây gần hai chục năm. Từ đó, ba lần một tuần tôi phải xuống viện lọc máu, đều đặn như một cái hẹn với sinh tử. Cuộc sống chẳng còn gì ngoài việc đợi đến giờ lọc máu, rồi lại nghỉ ngơi, chờ lần lọc tiếp theo”.
Gia đình bà làm nông, không có tích lũy, mọi chi phí đều dồn vào tiền chữa bệnh. “Tôi chẳng làm được gì ra tiền. Mọi chi phí từ thuốc men, trọ, ăn uống, xe cộ… đều trông cả vào chồng. Có hôm khoẻ, tôi tranh thủ về quê một ngày, rồi lại đi. Nhưng nhiều hôm yếu quá, ông ấy phải bỏ việc để xuống chăm tôi”, bà Trâm nói.
Bà đưa mắt nhìn đôi tay mình, đôi bàn tay chi chít vết sẹo sau bao năm chọc kim lọc máu rồi nói, giọng khản đặc: “Bảo hiểm y tế giúp được phần nào, nhưng nhiều loại thuốc nằm ngoài danh mục thì mình vẫn phải tự mua. Một tháng vài triệu đồng, với chúng tôi, đó là cả một gánh nặng”.
Chi phí khám chữa bệnh từ lâu đã trở thành gánh nặng đè nặng lên vai hàng triệu gia đình, nhất là với người nghèo ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm lao động thu nhập thấp. Chỉ một lần mắc bệnh hiểm nghèo có thể cuốn phăng toàn bộ tài sản tích góp cả đời, đẩy cả gia đình vào cảnh nợ nần, kiệt quệ, thậm chí bế tắc.
Thấu hiểu nỗi đau ấy, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo Đảng ủy Chính phủ nghiên cứu và xây dựng đề án miễn giảm dần chi phí y tế cho người dân, hướng đến mục tiêu miễn hoàn toàn viện phí toàn dân trong giai đoạn 2030–2035. Đây không chỉ là một chính sách, mà là lời cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước với nhân dân đặt sức khỏe con người lên vị trí trung tâm của mọi chính sách an sinh.
"Nếu được miễn viện phí, người nghèo như chúng tôi sẽ không còn phải bán đất, bán nhà để giành lại mạng sống nữa”, ông Bùi Hồng Sùng, bệnh nhân ung thư họng điều trị bệnh bước sang năm thứ tư bộc bạch.
Chi phí khám chữa bệnh từ lâu đã trở thành gánh nặng đè nặng lên vai hàng triệu gia đình, nhất là với người nghèo ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm lao động thu nhập thấp.
Vợ chồng ông Sùng đã cạn sạch tích lũy sau nhiều năm rong ruổi từ Bắc Giang xuống Hà Nội chữa bệnh. Hai mái đầu bạc phơ ngồi co ro trong phòng trọ chật hẹp gần viện, gom từng đồng lo chi phí trị xạ, thuốc men, nhà trọ.
"Có lúc nhìn chồng mệt lả sau đợt hóa trị, tôi chỉ biết ôm lấy ông mà khóc. Nghe tin sắp tới có thể được miễn viện phí, tôi như thấy ánh sáng cuối đường hầm. Bao nhiêu năm rồi, lần đầu tiên tôi cảm thấy có hy vọng thực sự”, bà Dược nghẹn ngào.
Không chỉ với những người già chống chọi với ung thư, chính sách này còn mở ra cánh cửa sống cho hàng triệu bệnh nhân mãn tính những người coi bệnh viện là ngôi nhà thứ hai, sống lặng lẽ giữa dòng đời, chiến đấu không ngơi nghỉ với bệnh tật và chi phí.
"Tôi chạy thận đã hơn mười năm. Mỗi tuần ba lần xuống viện, mỗi tháng vài triệu tiền thuốc ngoài danh mục, chưa kể ăn uống, trọ xe... Có lúc nằm mệt quá, tôi chỉ ước mình khỏe để không còn là gánh nặng của chồng nữa”, ông Đặng Tiến Tuyên – một bệnh nhân chạy thận lâu năm chia sẻ.
Ông dừng lại một lúc rồi nói tiếp: "Nếu được miễn viện phí, ít nhất tôi có thể thở nhẹ hơn. Không còn nỗi lo mỗi lần bệnh viện hẹn là một lần vét túi”.
Trong số những người thấp thỏm từng ngày vì chi phí điều trị, có cả những người cha mẹ nghèo đang oằn vai gánh thêm nỗi đau khi con nhỏ mắc bệnh nan y.
"Con tôi bị máu khó đông. Mỗi đợt vào viện là hàng triệu đồng thuốc ngoài bảo hiểm. Có lần tôi phải chọn hoặc mua thuốc đủ, hoặc trả tiền trọ. Làm mẹ mà không đủ tiền để con được tiêm đúng liều, tim tôi đau như xé”, chị Nguyễn Thu Thủy, một lao động tự do ở Hà Nội bày tỏ.
“Việc thực hiện miễn viện phí toàn dân sẽ giúp những gia đình có con bệnh tật như chúng tôi yên tâm phần nào chữa bệnh cho con”, chị nói.
Theo thông tin từ Văn phòng Trung ương Đảng, chủ trương miễn viện phí toàn dân là bước tiếp theo trong chiến lược phát triển an sinh xã hội toàn diện, tiếp nối thành công của chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông. Dự kiến cần khoảng 30.000 tỷ đồng mỗi năm.
Việc Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo tiến tới miễn viện phí cho toàn dân đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận xã hội. Đây không chỉ là một chính sách giàu tính nhân văn mà còn cụ thể hóa quan điểm “dân thụ hưởng” trên nền tảng ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Xem tiếp bài 2: Giám đốc BV Bạch Mai kể về éo le của người bệnh và điều cần làm để miễn viện phí
Bài 3: Miễn viện phí toàn dân: Cần lộ trình rõ ràng, đánh giá toàn diện
Hoàng Bích - Kim Thoa
