Dịch cúm gia cầm: Chưa có vắc-xin phòng, tỉ lệ tử vong cao

Sáng 27/3, “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024” đã được tổ chức dưới sự phối hợp của Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT. 

Nguy cơ dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người tiếp tục xảy ra

Chia sẻ tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Liên Hương - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: “Hơn 2 thập kỷ qua, nhiều dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi đã xảy ra trên toàn thế giới như dịch hạch, SARS, cúm gia cầm A(H5N1), đại dịch cúm A(H1N1), MERS-CoV, Ebola và gần đây nhất là đại dịch Covid-19, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người cũng như tác động lớn đến kinh tế, xã hội của các quốc gia; trong đó khoảng 70% các bệnh truyền nhiễm là các bệnh lây truyền từ động vật sang người”.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương.

Trong các bệnh lây truyền từ động vật sang người, cúm gia cầm và bệnh dại thuộc 5 bệnh truyền nhiễm ưu tiên theo Thông tư Liên tịch số 16. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương nhận định, thời gian tới nguy cơ các ổ dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người vẫn tiếp tục xảy ra.

Từ đó, bà Hương nhấn mạnh, với nguồn bệnh lây truyền từ động vật, việc kiểm soát nguồn lây khó khăn nên công tác phòng, chống và kiểm soát các bệnh lây truyền từ động vật sang người không chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ của ngành y tế hoặc ngành thú y mà cần sự phối hợp liên ngành một cách chủ động, chặt chẽ, thường xuyên.

Đồng thời cần sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương các cấp, các bộ, ban ngành liên quan và đặc biệt là sự tham gia chủ động của người dân, cộng đồng. 

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến khẳng định, Việt Nam có đàn gia súc, gia cầm rất lớn. Trong cơ cấu giá trị ngành nông nghiệp, chăn nuôi chiếm 26,7%, giữ tốc độ tăng trưởng rất cao trong nhiều năm qua. Chính nhờ động lực này, nông nghiệp đã góp phần vào thực hiện Nghị quyết TW 13, nông nghiệp tăng trưởng khoảng 2,8-3%. 

Đồng tình với ý kiến của Bộ Y tế, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết: “Mặc dù có nhiều thành tựu nhưng cơ bản chăn nuôi vẫn nhỏ lẻ chiếm khoảng 47%. Bên cạnh đó, với đường biên giới dài, dịch bệnh lây qua biên giới rất phức tạp. Đồng thời, biến đổi khí hậu ảnh hưởng rất lớn đến phòng chống dịch bệnh”.

Song song với những hạn chế trên, ông Tiến cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, giết mổ nhỏ lẻ gia súc gia cầm chiếm tỉ lệ rất cao, gây ra nhiều bất lợi cho việc phòng chống dịch bệnh. Đồng thời, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng nêu hiện tỉ lệ tiêm vắc-xin dại cho chó mèo chỉ đạt khoảng 30%, chó mèo cơ bản không đeo giọ khi ra đường. 

Điểm nóng về dịch bệnh truyền nhiễm

Báo cáo tại hội nghị, ông Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết: "Việt Nam là một trong những điểm nóng về dịch bệnh truyền nhiễm. Thời gian qua, bệnh cúm gia cầm và bệnh dại thường xuyên xảy ra tại Việt Nam, trong đó bệnh dại một trong những bệnh truyền nhiễm lưu hành có số ca tử vong cao nhất".

Liên quan đến bệnh dại, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết, dù lượng người đi tiêm phòng dại hàng năm rất cao, nhưng tỉ lệ tử vong vẫn còn ở mức cao. Từ năm 2023 đến nay, tình hình bệnh dại tại Việt Nam diễn biến phức tạp; từ đầu năm 2024, số ca mắc tiếp tục gia tăng đột biến với 27 trường hợp tử vong do dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm ngoái.

“Theo báo cáo đánh giá, 100% ca tử vong dại do không đi tiêm vắc-xin phòng dại. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự chủ quan cho rằng chó nhà cắn tại thời điểm cắn chó bình thường; người dân còn e ngại việc tiêm vắc-xin phòng dại có nhiều tác dụng phụ, dẫn đến việc sử dụng các biện pháp điều trị không được Bộ y tế công nhận", ông Đức nói.

Đồng thời, giá vắc-xin dại tương đối cao (1,2-1,5 triệu/liệu trình) gây khó khăn trong việc chi trả của người nghèo, dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa.

Toàn cảnh sự kiện.

Về dịch cúm A(H5N1), Cục trưởng Hoàng Minh Đức thông tin, bệnh ghi nhận lần đầu vào năm 2003, Việt Nam là 1 trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới. Có nhiều làn sóng dịch, cao điểm nhất là 2004-2009 ghi nhận 112 trường hợp bệnh, trong đó có 57 ca tử vong.

Sau 8 năm kể từ năm 2014 không ghi nhận ca mắc mới, trong tháng 8/2022 và tháng 3/2024 đã ghi nhận thêm 2 trường hợp mắc mới, trong đó có 1 trường hợp tử vong.

Về tác động và nguy cơ của cúm gia cầm, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết, cúm gia cầm là bệnh chưa có vắc-xin phòng và thuốc điều trị đặc hiệu. Thường diễn tiến nặng và tỉ lệ tử vong cao.

Nhận định về tình hình dịch bệnh trong thời gian tới, Cục trưởng Hoàng Minh Đức cho rằng, bệnh dại nguy cơ lây nhiễm bệnh dại từ động vật sang người vẫn tiếp tục do tỉ lệ tiêm vắc-xin phòng dại trên tổng đàn chó, mèo còn thấp; nhận thức của người dân cũng như công tác quản lý đàn chó, mèo còn hạn chế.

“Bệnh cúm gia cầm vẫn còn nhiều nguy cơ lây nhiễm sang người do sự lây lan của cúm gia cầm tại tất cả các khu vực trên thế giới. Đồng thời, thời tiết thuận lợi cho các mầm bệnh hô hấp phát triển và lây lan cũng là nguyên nhân khiến dịch bệnh vẫn xảy ra”, ông Đức chia sẻ.

Trên cơ sở đó, Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các đơn vị, địa phương triển khai các biện pháp phòng, chống dịch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời huy động nguồn lực để phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm, các bệnh lây từ động vật sang người, bảo vệ sức khỏe người dân, bảo vệ đàn vật nuôi, đảm bảo nguồn cung thực phẩm gia cầm an toàn.