Tái dựng Hội thề trung hiếu gần 1.000 năm trước - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ đón bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2023 tối 21/5 cho "Hội thề trung hiếu" hay còn được biết đến là hội thề làm quan trong sạch ở đền Đồng Cổ, Hà Nội đã tái hiện tích vua Lý Thái Tông 995 năm trước khởi xướng lễ hội đặc biệt này. 

Tới dự có Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến; Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Hoàng Đạo Cương... và đông đảo nhân dân địa phương.

Lễ hội có giá trị nhân văn sâu sắc

Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ, phường Bưởi, quận Tây Hồ là một lễ hội duy nhất, độc đáo và có giá trị nhân văn sâu sắc. Kể từ năm 1028, khi Vua Lý Thái Tông cho dựng đàn thề, khởi xướng lễ thề với mục đích răn dạy các quần thần, tướng sĩ và con dân trong thiên hạ, Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ cùng Lễ hội đèn Quảng Chiếu là hai lễ hội lớn và quan trọng bậc nhất của Kinh thành Thăng Long trong triều đại nhà Lý. 

Lễ hội đền Đồng Cổ là lễ hội của triều đình, hướng về nguồn cội. Đây là hội thề quốc gia có ý nghĩa đặc biệt nên được Hoàng đế và triều đình dành nhiều sự quan tâm. Hầu hết, tôn thất, quan lại trong triều và người dân ở trong và ngoài Kinh thành Thăng Long đều về dự Hội thề với tinh thần tận trung, tận hiếu, cầu mong quốc thái dân an. Sang thời Trần, Hội thề còn đề cao sự trong sạch của người làm quan.

Nét đặc sắc của Hội thề đền Đồng Cổ chính là sự hòa hợp, kết quyện giữa nghi thức cung đình và dân gian, mượn oai thần linh để tạo nên sự thăng hoa và hết mình của toàn thể cộng đồng vì sự ổn định xã hội, phát triển đất nước. Theo các nhà khoa học, miền Bắc hiện chỉ có hai Hội thề: Lễ hội Minh thệ ở Hải Phòng và Hội thề Trung hiếu ở đền Ðồng Cổ, Hà Nội.

Từ lời thề trung hiếu gần ngàn năm trước

Hội thề đền Đồng Cổ là một hội thề Non nước, một đại lễ hội của Kinh thành Thăng Long. Trải qua các triều đại trong lịch sử, từ thời Lý đến thời Trần, Lê và thời đại Hồ Chí Minh, lời thề này vẫn được duy trì, tiếp nối và còn nguyên giá trị. Ngày nay, cứ tới ngày mùng 4 tháng Tư âm lịch hàng năm, chính quyền và nhân dân làng Đông Xã, phường Bưởi, quận Tây Hồ lại nô nức mở hội. 

Tham gia lễ hội không chỉ có dân vùng Bưởi mà còn có đông đảo bà con các vùng khác. Dù 995 năm đã trôi qua, cùng với bao biến thiên, bản sắc văn hóa trong lễ hội đền Đồng Cổ đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của cộng đồng nơi đây.

Ngoài phần lễ đón bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trang trọng, ngắn gọn, thì trích đoạn sân khấu tuồng tối 21/5 gây xúc động cho người xem với màn tái dựng Hội thề trung hiếu gần 1.000 năm trước.

Tích xưa được thể hiện qua ngôn ngữ sân khấu với sự thể hiện của các nghệ sĩ Nhà hát Tuồng Việt Nam đã cho quan khách hiểu được gốc tích của lễ hội độc đáo mà các vua quan triều Lý, Trần, Lê đều thực hiện hằng năm vào ngày 4/4 âm lịch tại ngôi đền ở Kẻ Bưởi xưa.

Trong sự kết hợp giữa âm nhạc, múa, hiệu ứng ánh sáng, màn kịch sử thi và các trình thức trình diễn di sản văn hóa truyền thống như hát xẩm, chèo, diễn ca, múa trống, rước rồng... tạo thành một câu chuyện truyền tích chi tiết về ngôi đền Đồng Cổ, thần Đồng Cổ, Đức minh quân Lý Thái Tổ và miền đất kinh kỳ, Tây Hồ ngàn năm văn hiến.

Màn khai hội với những tiết mục biểu diễn đậm chất văn hóa truyền thống được dàn dựng công phu. Phần khai từ mang tên "Kinh kỳ lưu dấu đền thiêng" với trống hội Đông Đô rộn rã.

Đạo diễn Lê Thế Song đảm nhận vai trò đạo diễn chương trình nghệ thuật này. Ông đã để lại nhiều dấu ấn qua vai trò biên tập kịch bản SEA Games 31 tại Hà Nội, Chương trình nghệ thuật Kỷ niệm 20 năm Việt Nam tham gia Công ước 2003 của UNESCO và Khai mạc Lễ hội Đền Hùng 2023…

Ngoài trích đoạn tái hiện Hội thề trung hiếu đầu tiên do vua Lý Thái Tông khởi xướng, đạo diễn Lê Thế Song còn đưa vào chương trình các bài hát xẩm, chèo chủ đề tô đậm nét đẹp độc đáo của đền Đồng Cổ và vị thần nơi đây.

Chương trình có sự tham gia của các nghệ sĩ: NSND Thúy Ngần, NSƯT Thùy Linh, NSƯT Lương Huy, đoàn nghệ thuật HT, nhóm trống Đông Đô, Nhà hát Tuồng Việt Nam.

Các tiết mục văn nghệ từ địa phương cũng làm cho lễ hội thêm phần độc đáo.

Hôm nay 22/5, chính hội sẽ diễn ra với nhiều hoạt động sôi nổi do nhân dân đứng ra tổ chức.

Nhật Nam