Nghị định 289/2025/NĐ-CP: Hiện thực hóa đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật

Để làm rõ hơn về những điểm nhấn quan trọng của Nghị định 289/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 6/11/2025 do Phó Thủ tướng Hồ Quốc Dũng ký ban hành, phóng viên Báo điện tử Chính phủ đã có trao đổi với ông Nguyễn Hồng Hải, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự-Kinh tế, Bộ Tư pháp xung quanh vấn đề này.

- Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 289/2025/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 197/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Vậy xin ông cho biết những điểm mới, điểm nhấn quan trọng trong Nghị định này là gì?

Ông Nguyễn Hồng Hải: Thời gian qua, các cấp có thẩm quyền đã thể hiện sự quan tâm và quyết tâm chính trị rất lớn đối với việc xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật khi trong một thời gian ngắn, chúng ta đã có các văn bản liên quan đến đổi mới, tạo đột phá cho công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, từ Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị cho đến Nghị quyết số 197/2025/QH15 của Quốc hội, và gần đây là Nghị định số 289/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Ông Nguyễn Hồng Hải, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự-Kinh tế, Bộ Tư pháp.

Trong đó, việc Chính phủ đã ban hành Nghị định số 289/2025/NĐ-CP có thể nói là một bước cụ thể, hiện thực hóa quan trọng trong thực hiện mục tiêu đổi mới, tạo đột phá cho công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật vào trong thực tiễn đúng với tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 197/2025/QH15, với những điểm mới, điểm nhấn quan trọng về cơ chế tài chính.

Có thể kể đến như: Việc đơn giản hóa, rút ngắn thời gian, trình tự, thủ tục thanh, quyết toán để các cơ quan, đơn vị thực hiện nhiệm vụ, hoạt động được giao tập trung thêm thời gian thực hiện công tác chuyên môn trên cơ sở áp dụng cơ chế thanh, quyết toán theo phương thức khoán chi đối với từng nhiệm vụ, hoạt động trên sản phẩm hoàn thành;

Tăng cường, nâng cao khả năng thu hút hợp lý nguồn nhân lực chất lượng cao tham gia vào công tác xây dựng pháp luật với cơ chế áp dụng thù lao, thuê khoán; tạo cơ chế thu hút nguồn kinh phí xã hội hóa hợp pháp từ các tổ chức, cá nhân trong nước bên cạnh nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước bảo đảm thông qua Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật, từ đó bảo đảm hơn về nguồn kinh phí, đáp ứng kịp thời cho các dự án, nhiệm vụ, hoạt động chưa được ngân sách nhà nước cấp kinh phí hoặc cần bổ sung kinh phí nhằm tạo thay đổi đột phá, tích cực, hiệu quả, bền vững về xây dựng pháp luật…

- Nghị định số 289/2025/NĐ-CP được kỳ vọng tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Những cơ chế, chính sách đặc biệt nào được thiết kế để bảo đảm tính linh hoạt, thực chất trong thực thi pháp luật, thưa ông?

Ông Nguyễn Hồng Hải: Trên cơ sở bám sát mục tiêu tạo đột phá trong xây dựng pháp luật, việc vừa bảo đảm được tính thực chất, hiệu quả vừa có tính linh hoạt, thuận lợi trong tổ chức thực hiện đã được đặt ra trong suốt quá trình xây dựng Nghị định.

Trong đó, để bảo đảm tính linh hoạt, thực chất trong thực thi, bên cạnh nguyên tắc chung cần phải tuân thủ trong áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt được xây dựng trên cơ sở bám sát quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết số 66-NQ/TW, nguyên tắc tại Nghị quyết số 197/2025/QH15, Nghị định số 289/2025/NĐ-CP đã minh bạch hóa về danh mục nhiệm vụ, hoạt động trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật, áp dụng thù lao, thuê khoán gắn với các định mức khoán chi; về áp dụng phương thức khoán chi với hồ sơ thanh, quyết toán cụ thể...

TIN LIÊN QUANHướng dẫn một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật

Bên cạnh đó, tính linh hoạt trong thực hiện cũng được bảo đảm khi Nghị định quy định, ghi nhận về quyền của người đứng đầu đơn vị thực hiện nhiệm vụ, hoạt động trong quyết định điều chỉnh nội dung chi, định mức chi trong thực hiện các nhiệm vụ, hoạt động; về việc người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xây dựng lệnh, quyết định của Chủ tịch nước, nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, thông tư, thông tư liên tịch, nghị quyết của HĐND các cấp, quyết định của UBND các cấp, quyết định của UBND cấp tỉnh chủ động quyết định hoặc ban hành quy định/quy chế để áp dụng, phù hợp với tính đa dạng của các loại văn bản cũng như thực tiễn việc thực hiện nhiệm vụ, hoạt động tại các cơ quan, đơn vị…

- Nghị định quy định danh mục nhiệm vụ, hoạt động và định mức khoán chi cho từng nhiệm vụ, hoạt động trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, điều ước quốc tế. Ông đánh giá như thế nào về quy định này? Tác động của Nghị định này đối với chất lượng, tiến độ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước ra sao, thưa ông?

Ông Nguyễn Hồng Hải: Việc Chính phủ quy định cụ thể về danh mục, nhiệm vụ, hoạt động và định mức khoán chi cho từng nhiệm vụ, hoạt động trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, điều ước quốc tế tại Nghị định số 289/2025/NĐ-CP là phù hợp với nội dung được Quốc hội giao tại Nghị quyết số 197/2025/NĐ-CP.

Xét trên phương diện tổ chức thực hiện thì đây là cơ sở quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể liên quan căn cứ, triển khai thực hiện, bảo đảm cho việc nhanh chóng đưa chủ trương, đường lối, chính sách của cấp có thẩm quyền vào thực tiễn, qua đó, thúc đẩy tiến độ, chất lượng của công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Ở chiều ngược lại, việc cụ thể hóa này cũng là cơ sở để bảo đảm việc kiểm tra, kiểm soát, bảo đảm hiệu quả của việc kiểm tra, kiểm soát và bảo đảm hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

- Để Nghị định 289/2025/NĐ-CP nhanh chóng phát huy hiệu quả, theo ông, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan cần tập trung vào những nhiệm vụ ưu tiên nào trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Hồng Hải: Để Nghị định số 289/2025/NĐ-CP nhanh chóng phát huy hiệu quả thì các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, địa phương cần sớm có các phương án để triển khai đồng bộ cơ chế, chính sách tại Nghị định.

Trong đó, cần nghiên cứu, quán triệt, bảo đảm tuân thủ đúng, thực hiện nghiêm các nguyên tắc áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt được quy định tại Nghị quyết số 197/2025/QH15 và tại Nghị định số 289/2025/NĐ-CP; từ cơ sở chức năng, nhiệm vụ và quy định tại Điều 7 Nghị định số 289/2025/NĐ-CP, nhanh chóng triển khai rà soát, lập dự toán để báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định nhằm bảo đảm kinh phí kịp thời, đúng, đủ, quản lý, sử dụng hiệu quả, đúng quy định pháp luật.

Ngoài ra, trên cơ sở thẩm quyền được quy định tại Nghị định, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh căn cứ trên thực tiễn thực hiện nhiệm vụ, hoạt đông liên quan để xem xét, chủ động ban hành văn bản hướng dẫn, quy định, quy chế áp dụng nội bộ, bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong tổ chức thực hiện.

Về phía Bộ Tư pháp, bên cạnh việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cụ thể được Chính phủ giao tại Nghị định, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách tại Nghị định, bảo đảm mục tiêu đổi mới, tạo đột phá trong xây dựng pháp luật.

Trân trọng cảm ơn ông!

Kim Liên