Bước ngoặt đào tạo bóng đá trẻ (*): Giấc mơ vươn tầm đã rất gần

Nếu dự án Học viện Bóng đá FIFA tại Việt Nam trở thành hiện thực, thì đây sẽ là bước khởi đầu cho kỷ nguyên chuyên nghiệp hóa đào tạo bóng đá trẻ tại Việt Nam.

Đào tạo trẻ: Nền tảng đã có

Bóng đá trẻ Việt Nam trong thời gian gần đây liên tiếp đạt được nhiều thành tích cao, các đội U17, U19, U21 và U23 quốc gia thường xuyên lọt vào vòng chung kết châu Á, nhiều cầu thủ trẻ đã được ra sân ở V-League và tuyển quốc gia khi mới 18-19 tuổi. Thành công của U23 Việt Nam tại sân chơi Đông Nam Á hay các giải châu lục là minh chứng rõ rệt cho "quả ngọt" từ hệ thống đào tạo trẻ.

Tuy nhiên, nhiều CLB V-League còn đặt nặng về thành tích nên không dám mạo hiểm thử nghiệm, trao cơ hội thi đấu cho cầu thủ trẻ. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều cầu thủ đến tuổi trưởng thành không được trọng dụng tại địa phương, phải tìm "bến đỗ" mới để được thi đấu, thể hiện năng lực.

Nhiều trung tâm đào tạo cũng chạy đua thành tích ngắn hạn ở các giải trẻ thay vì ưu tiên phát triển cá nhân lâu dài. Cơ sở vật chất tại các CLB Hạng nhất và Hạng nhì còn nghèo nàn. Đội ngũ HLV trẻ thiếu cơ hội cập nhật kiến thức quốc tế. Đặc biệt, chưa có một bộ tiêu chuẩn quốc gia thống nhất về đào tạo trẻ, dẫn đến tình trạng "mạnh ai nấy làm", thiếu liên kết giữa các học viện và LĐBĐ Việt Nam.

Bóng đá Việt Nam sẽ có thêm nhiều cầu thủ trẻ tài năng, khi Học viện Bóng đá FIFA tại Việt Nam đi vào hoạt động. Ảnh: VFF

Một cầu thủ trẻ tại Việt Nam thường trải qua 3 giai đoạn phát triển. Giai đoạn tuyển chọn (U9-U13) diễn ra thông qua các giải thiếu nhi, trại hè hoặc hệ thống vệ tinh ở địa phương. Những em có năng khiếu được đưa vào trung tâm để theo học dài hạn.

Giai đoạn đào tạo cơ bản (U13-U15) tập trung rèn kỹ thuật, thể lực, tư duy chiến thuật và văn hóa thể thao. Cầu thủ vừa học văn hóa vừa tập luyện, được giám sát dinh dưỡng và tâm lý thi đấu - mô hình mà PVF, HAGL - Arsenal JMG và Viettel thực hiện khá bài bản.

Giai đoạn chuyên môn hóa (U16-U19) là bước đệm cho bóng đá chuyên nghiệp. Cầu thủ được phân theo vị trí, tham gia các giải trẻ quốc gia và nếu đạt yêu cầu sẽ được đôn lên đội U21 hoặc đội một. Một số trung tâm còn gửi cầu thủ sang châu Âu, Nhật Bản hoặc Hàn Quốc để cọ xát thực tế.

Ở góc độ chuyên môn, nhiều Trung tâm đào tạo bóng đá trẻ Việt Nam đã bắt đầu áp dụng chuẩn giáo án quốc tế, như JMG hay PVF sử dụng công nghệ phân tích video, dữ liệu thể chất để theo dõi tiến trình cầu thủ... Tuy nhiên, sự chênh lệch về điều kiện cơ sở vật chất và phương pháp đào tạo giữa các trung tâm vẫn là vấn đề lớn. Không phải nơi nào cũng đủ kinh phí, giáo án chuẩn hoặc đội ngũ huấn luyện có chứng chỉ quốc tế. Trong quá khứ, không ít CLB danh tiếng tại V-League đã từng không đáp ứng đủ các tiêu chí đào tạo trẻ thuộc hạng A của AFC.

Đào tạo trẻ: Hiện thực hóa mục tiêu

Theo chuyên gia bóng đá Đoàn Minh Xương, sản sinh cầu thủ chuyên nghiệp, đạt chuẩn bóng đá hiện đại cần một kế hoạch dài hạn, quy trình rõ ràng. "Phải khắc phục tình trạng không ít trung tâm đào tạo bỏ qua bước rèn luyện, định hướng cầu thủ từ lứa năng khiếu. Việc đốt cháy giai đoạn khiến cầu thủ trẻ không được đầu tư dinh dưỡng hợp lý, dẫn đến thể trạng phát triển chậm, thua thiệt các đồng nghiệp cùng lứa..." - ông Đoàn Minh Xương phân tích.

Chủ tịch FIFA Gianni Infantino khẳng định luôn đánh giá cao và ủng hộ sự phát triển của bóng đá Việt Nam. Ông Infantino nhận định, trong thời gian qua, nền bóng đá Việt Nam đã có nhiều bước tiến tích cực, các cầu thủ bóng đá Việt Nam ngày càng tiến bộ cả về thể lực và kỹ thuật. Ông Infantino mong muốn xây dựng Học viện Bóng đá FIFA tại Việt Nam, qua đó, góp phần nâng cao hơn nữa năng lực nền bóng đá Việt Nam.

Khi dự án Học viện Bóng đá FIFA tại Việt Nam đi vào hoạt động, nơi đây không chỉ có chức năng đào tạo cầu thủ, mà còn là trung tâm huấn luyện HLV, chuyên gia y sinh, quản lý thể thao theo tiêu chuẩn toàn cầu. Việt Nam có thể trở thành "trạm huấn luyện khu vực" cho Đông Nam Á, được tiếp cận nguồn lực, giáo trình và chuyên gia hàng đầu thế giới.

Hơn nữa, việc FIFA tham gia trực tiếp sẽ thúc đẩy VFF và các CLB trong nước thống nhất khung đào tạo, chia sẻ dữ liệu, áp dụng hệ thống đánh giá cầu thủ trẻ theo chuẩn quốc tế. Đó là tiền đề để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu dự World Cup trong tương lai.

Bày tỏ về việc FIFA hỗ trợ VFF đào tạo trẻ, chuyên gia Đoàn Minh Xương nhìn nhận: "Cơ hội đã rõ, nhưng thành công chỉ đến nếu Việt Nam tận dụng đúng cách. Nhà nước, doanh nghiệp và các CLB cần đầu tư dài hạn, ưu tiên giáo dục song hành với thể thao và quan trọng nhất là xây dựng chiến lược quốc gia cho đào tạo bóng đá trẻ".

Theo các nhà chuyên môn, khi các trung tâm đào tạo bóng đá trẻ trong nước vận hành đồng bộ và được hỗ trợ của Học viện FIFA đạt chuẩn, bóng đá Việt Nam hoàn toàn có thể mơ đến việc sản sinh những "ngôi sao thực thụ" mang tầm châu lục. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 29-10