Nâng cao vị thế người tiêu dùng trong kỷ nguyên số

Lời giải cho bài toán niềm tin số

Hiện nay, dù có nhiều chuyển biến tích cực, song công tác bảo vệ người tiêu dùng vẫn đối mặt với không ít thách thức. Việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong quản lý thương mại điện tử đòi hỏi đi kèm với nâng cao năng lực thực thi và đầu tư nguồn lực cho cơ quan quản lý ở cấp cơ sở.

Thực tế cho thấy, thị trường vẫn xuất hiện nhiều vụ việc vi phạm phức tạp, từ sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đến các hành vi lừa đảo qua mạng, cung cấp thông tin sai lệch, đặc biệt là với các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương khẳng định, nâng cao tinh thần cảnh giác, ý thức tự bảo vệ và hành vi tiêu dùng có trách nhiệm là yếu tố quyết định để hình thành một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch. Mỗi người tiêu dùng – bằng sự hiểu biết và chủ động của mình chính là “người gác cổng” cho sự phát triển lành mạnh của thị trường.

Ngày 15/3 hàng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam.

Theo đó, ngày 15/3 hàng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam, không chỉ là dịp để nhìn lại những nỗ lực trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn là thời điểm khẳng định vai trò chủ động, trung tâm của người tiêu dùng trong đời sống kinh tế hiện đại. 

Đặc biệt năm 2025, Bộ Công Thương lựa chọn chủ đề “Thông tin minh bạch – Tiêu dùng trách nhiệm”, hướng tới mục tiêu xây dựng một thị trường tiêu dùng công bằng, bền vững, nơi mỗi quyết định mua sắm đều là một hành động thể hiện trách nhiệm và tri thức.

Phát động Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam 2025, Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng niềm tin chính là “hạ tầng mềm” quan trọng nhất trong giao dịch hiện đại. Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh, “thông tin minh bạch” không chỉ là yêu cầu đạo đức mà là trách nhiệm pháp lý bắt buộc đối với doanh nghiệp. 

Việc cung cấp đầy đủ, chính xác các thông tin về sản phẩm, dịch vụ, nguồn gốc xuất xứ, điều kiện giao dịch giúp người tiêu dùng tránh khỏi “mê trận” hàng giả, hàng kém chất lượng và những chiêu trò lừa đảo tinh vi trên không gian mạng.

Song song với đó, “tiêu dùng trách nhiệm” là lời kêu gọi mỗi người dân trở thành người tiêu dùng thông minh – chủ động tìm hiểu thông tin, sử dụng quyền khiếu nại khi bị xâm phạm và lựa chọn sản phẩm, dịch vụ thân thiện với môi trường. 

Trong thời đại mà “tiêu dùng xanh” dần trở thành xu hướng, mỗi quyết định chi tiêu không chỉ là hành động kinh tế, mà còn là sự thể hiện trách nhiệm xã hội. Một cộng đồng người tiêu dùng có trách nhiệm sẽ tạo áp lực tích cực buộc doanh nghiệp phải minh bạch hơn, cạnh tranh lành mạnh hơn và hướng tới phát triển bền vững.

Củng cố hành lang pháp lý, bảo vệ người tiêu dùng

Đáng chú ý, công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng bước sang năm 2025 với nền tảng pháp lý được củng cố mạnh mẽ. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 cùng Nghị định số 55/2024 hướng dẫn thi hành đã tạo bước tiến quan trọng, đặc biệt trong việc điều chỉnh các giao dịch trên không gian mạng.

Luật mới quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh, trong đó các nền tảng thương mại điện tử và nhà cung cấp dịch vụ trung gian phải minh bạch hóa hoạt động quảng cáo, thuật toán và quy trình kiểm duyệt nội dung. Các quy định này nhằm bảo đảm rằng người tiêu dùng có thể tiếp cận thông tin trung thực, đầy đủ và được bảo vệ dữ liệu cá nhân một cách an toàn. 

Đáng chú ý, lần đầu tiên, nhóm “người có ảnh hưởng” (influencers) – những người quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên môi trường trực tuyến được xác định là chủ thể có trách nhiệm pháp lý khi cung cấp thông tin sai lệch hoặc quảng cáo không trung thực.

Luật cũng bổ sung cơ chế bảo vệ nhóm người tiêu dùng dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật – những đối tượng thường là mục tiêu của các chiêu trò lôi kéo, lừa đảo tinh vi. 

Cùng với đó, Nghị định 55/2024 yêu cầu các doanh nghiệp phải công bố rõ ràng hợp đồng mẫu, điều kiện giao dịch, quy trình đổi trả, và thời hạn khiếu nại; đồng thời buộc phải thông báo công khai khi có thay đổi liên quan đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Hiện nay, Bộ Công Thương, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia và các Sở Công Thương địa phương đang triển khai chương trình tập huấn, hướng dẫn để bảo đảm việc thực thi luật và nghị định được thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Việc tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm 2025 nhằm đưa các quy định mới đi vào đời sống một cách thực chất.