Người trẻ giữ hồn làng trên không gian số

Với sự sáng tạo, bản lĩnh và tư duy mới, họ đưa thổ cẩm, lễ hội, câu chuyện của bản làng… lên mạng xã hội, lan tỏa bản sắc quê hương đến gần hơn với cộng đồng trong nước và quốc tế.

Thổ cẩm Ba Na “lên sàn”

Năm 2022, khi nhịp sống số đang ngày càng len sâu vào mọi ngóc ngách đời sống xã hội, Y Jưng (35 tuổi, người Ba Na, làng Plei Đôn, phường Kon Tum, Quảng Ngãi) quyết định làm một việc khác lạ. Đó là một sự “đột phá” bởi trước đây ít ai ở làng nghĩ tới là đưa sản phẩm thổ cẩm của dân tộc lên sàn thương mại điện tử để giới thiệu và chào bán.

Đó là những bộ váy áo được dệt tỉ mỉ đến từng đường chỉ, nét hoa văn. Thứ chất liệu thấm đẫm hồn làng, hồn núi, hồn người. Y Jưng tâm sự: “Tôi muốn người trẻ mặc thổ cẩm không chỉ trong lễ hội, mà có thể mặc đi làm, đi chơi, dự tiệc. Muốn thế, mình phải làm mới, phải thay đổi”.

Chính vì vậy, bên cạnh những sản phẩm truyền thống, Y Jưng bỏ công sức và thời gian tìm tòi, học hỏi cách thiết kế, may đo, chọn chất liệu vải co giãn, bền, phù hợp hơn với nhu cầu người trẻ trong cuộc sống hiện đại. Chị tạo ra cả sơ mi nam, váy cưới, đầm dạ hội, cà vạt thổ cẩm, những sản phẩm tưởng như “xa lạ” nhưng khi được đưa ra thị trường lại được khách hàng đón nhận nồng nhiệt. Dù mẫu mã ngày càng được cải tiến, đa dạng hơn nhưng họa tiết vẫn giữ được bản sắc riêng, mang đậm dấu ấn của người Ba Na.

Không dừng lại ở đó, Y Jưng còn chủ động quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội. Trên TikTok và Facebook, những video do chị tự quay đôi khi là quy trình dệt vải, lúc lại là hình ảnh các bạn trẻ Ba Na diện trang phục thổ cẩm tại các điểm du lịch ở địa phương thu hút hàng nghìn lượt xem, hàng trăm lượt bình luận tích cực.

Cũng từ đó, khách hàng tìm đến với sản phẩm thổ cẩm của dân làng Plei Đôn nhiều hơn. Trung bình mỗi năm Y Jưng bán ra hơn 1.500 sản phẩm. Đơn hàng chủ yếu đến từ các tỉnh Tây Nguyên, như: Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng và cả từ TPHCM, Hà Nội, thậm chí cả khách nước ngoài cũng đặt mua. Điều đáng quý là bên cạnh phát triển kinh tế gia đình, chị Y Jưng còn tạo việc làm cho nhiều phụ nữ trong làng.

“Nếu ai siêng, dệt đều tay, mỗi tháng cũng kiếm được 4 - 5 triệu đồng. Có thêm thu nhập, người trẻ không muốn rời làng nữa. Họ thấy mình vẫn có thể sống tốt với nghề truyền thống”, chị vui vẻ cho biết.

Chị Y Jưng đưa sản phẩm thổ cẩm của dân tộc lên sàn thương mại điện tử.

Làm du lịch từ tình yêu buôn làng

Cũng như Y Jưng, Bloong Muôn (34 tuổi, người Gié - Triêng) ở lại làng du lịch cộng đồng Đăk Răng (xã Dục Nông, Quảng Ngãi) để kể chuyện về quê hương bằng công nghệ.

Năm 2021, anh bắt tay hợp tác cùng Nghệ nhân Ưu tú Brôl Vẻ để xây dựng những sản phẩm du lịch đậm chất Gié - Triêng, nhưng vẫn gần gũi, phù hợp với thị hiếu của du khách. Đó là những điểm check-in rực rỡ sắc màu, tour khám phá làng vào các thời khắc đẹp trong ngày, hoạt động trải nghiệm văn hóa, từ dệt thổ cẩm, đan gùi, đến diễn tấu chiêng, múa dân gian...

Không qua trường lớp chuyên nghiệp, Muôn tự học cách quay video, chỉnh sửa, viết kịch bản, dựng clip. Trang fanpage “Muôn Vlog” ra đời từ đó. Gần 4 năm qua anh đã sản xuất hơn 300 video, giới thiệu dân ca, nghi lễ truyền thống, nhạc cụ dân tộc, trò chơi dân gian... Nhiều clip đạt hàng chục nghìn lượt xem. Fanpage đến nay có hơn 12 nghìn lượt theo dõi.

“Tôi kể chuyện làng bằng góc nhìn của người trong cuộc. Chuyện bình dị thôi, nhưng có hồn vía của quê hương mình. Điều vui nhất là càng chia sẻ, lan tỏa đến nhiều người thì bản thân tôi lại càng thấy yêu văn hóa của dân tộc mình hơn”, anh Bloong Muôn bộc bạch.

Anh còn đến từng nhà, gặp nghệ nhân để quay, chụp, ghi lại những hình ảnh chân thực và những khoảnh khắc quý giá của lễ hội, phong tục, đời sống. Nhiều nghệ nhân cảm động vì lần đầu tiên xuất hiện trên mạng, trong video con cháu làm ra.

Sự lan tỏa từ mạng xã hội cũng kéo theo lượng khách đến làng tham quan, trải nghiệm tăng lên rõ rệt, đặc biệt vào mùa lễ hội. “Tôi mong làng được biết đến không chỉ vì đẹp tự nhiên, mà còn vì đậm bản sắc văn hóa. Mỗi du khách đến là một cơ hội để những giá trị văn hóa lâu đời được sống thêm lần nữa”, anh Muôn chia sẻ.

Đánh giá cao nỗ lực của những người trẻ như anh Muôn, ông Trần Cao Bảo Việt - Chủ tịch UBND xã Dục Nông, chia sẻ: “Các bạn ấy chính là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại. Thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với các cơ quan chuyên môn mở lớp tập huấn kỹ năng số, sáng tạo nội dung, mời nghệ nhân truyền dạy văn hóa cho lớp trẻ. Đồng thời hỗ trợ khởi nghiệp từ những sản phẩm mang bản sắc văn hóa”.