Chọn bánh trung thu nhà làm hay sản xuất công nghiệp?

Bánh Trung thu "handmade" lên ngôi

Càng cận kề dịp Tết Trung thu, thị trường bán bánh Trung thu trên không gian mạng lại càng trở nên nhộn nhịp. Nếu trước đây người tiêu dùng chủ yếu tìm đến các thương hiệu lớn bán tại siêu thị, quầy hàng, thì vài năm gần đây, xu hướng mua bánh Trung thu nhà làm trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử ngày càng phổ biến bởi sự tiện lợi, mẫu mã đẹp, hương vị mới lạ.

Chỉ cần gõ cụm từ "bánh Trung thu handmade" trên Facebook, Shopee hay TiktokShop, hàng nghìn kết quả hiện ra. Giá dao động rất rộng: từ 15.000 – 30.000 đồng một chiếc loại nhỏ (50g – 80g), đến 60.000 – 100.000 đồng một chiếc loại lớn (150g – 200g). Một số hộp bánh thiết kế cầu kỳ, gắn nhãn "healthy", "low sugar" (ít đường), "nguyên liệu organic" có giá 400.000 – 600.000 đồng một hộp 4 bánh, tương đương, thậm chí cao hơn cả bánh của các thương hiệu lớn.

Các thương hiệu lớn như Kinh Đô, Bibica, Hữu Nghị, Maison… vẫn chiếm thị phần đáng kể.

Dù vậy, các thương hiệu lớn như Kinh Đô, Bibica, Hữu Nghị, Maison… vẫn chiếm thị phần đáng kể nhờ hệ thống phân phối rộng khắp gian hàng, siêu thị, cửa hàng tiện lợi. Giá bánh dao động từ 45.000 – 120.000 đồng một chiếc, hộp quà tặng từ 400.000 – 1,5 triệu đồng. 

Điểm mạnh của bánh công nghiệp là có dây chuyền sản xuất quy mô lớn, quy trình kiểm định nghiêm ngặt, công bố chất lượng với cơ quan quản lý. Nhờ đó, hạn sử dụng kéo dài từ 1–3 tháng, phù hợp làm quà biếu, đặc biệt trong các mối quan hệ công việc.

Tuy nhiên, một số khách hàng cho rằng bánh công nghiệp thường "quá ngọt", hàm lượng chất bảo quản cao. Điều này tạo cơ hội cho bánh handmade phát triển trong phân khúc người trẻ thích thử nghiệm sự khác biệt.

Những sản phẩm bánh Trung thu handmade nhận được hàng nghìn lượt bán. 

Là một tiểu thương bán bánh nhà làm lâu năm tại Cầu Giấy (Hà Nội), chị Hồng Xuân cho biết: "Khách hàng thích bánh nhà làm vì vị nhẹ, ít ngọt và luôn có cảm giác tươi mới. Tôi thường nhận đơn trước 1–2 ngày, rồi mới làm bánh, hạn sử dụng chỉ khoảng 5–7 ngày. Mùa này, trung bình mỗi ngày tôi bán được 60–80 chiếc, chủ yếu qua Facebook và Zalo".

Ở phía người tiêu dùng, sự phân hóa cũng rất rõ. Chị Phạm Thu Hương (32 tuổi, Hà Đông) cho biết năm nào chị cũng đặt vài hộp bánh handmade để biếu bạn bè: "Bánh ít ngọt, nhiều nhân, ăn lạ miệng hơn. Mẫu mã cũng đẹp, hợp để làm quà. Nhưng tôi chỉ chọn chỗ quen biết, có uy tín, chứ không dám mua tràn lan vì sợ không đảm bảo".

Ngược lại, anh Nguyễn Minh Quân (nhân viên văn phòng, Cầu Giấy) lại ưu tiên loại bánh sản xuất công nghiệp: "Bánh nhà làm nhìn hấp dẫn thật, nhưng tôi không rõ nguyên liệu có được kiểm soát hay không. Với bánh công nghiệp, ít nhất tôi biết hạn sử dụng, thành phần, có tem nhãn đầy đủ, nên thấy yên tâm hơn khi biếu sếp hoặc đối tác".

Chuyên gia cảnh báo rủi ro

Theo chuyên gia, cả bánh handmade và bánh công nghiệp đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - chuyên gia Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng phần lớn các loại bánh Trung thu nhà làm hiện nay được sản xuất tại hộ gia đình hoặc cơ sở nhỏ lẻ, nên khó đáp ứng những tiêu chuẩn vệ sinh nghiêm ngặt như ở nhà máy.

Ông cho biết, trong nhiều trường hợp, không gian chế biến thiếu kiểm soát về nhiệt độ, độ ẩm, sự xâm nhập của côn trùng; dụng cụ làm bánh không được tiệt trùng đúng cách; người làm bánh không dùng găng tay, khẩu trang, mũ bảo hộ.

Điều này dẫn tới nguy cơ vi sinh vật từ tay, tóc, quần áo xâm nhập vào thực phẩm. "Đây chính là một trong những lý do khiến bánh thủ công dễ tiềm ẩn rủi ro hơn nếu không bảo đảm điều kiện chế biến", ông nói.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - chuyên gia Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội).

Ngược lại, với những thương hiệu bánh Trung thu uy tín, có đầy đủ thông tin giấy tờ kiểm nghiệm, ông cũng cho biết hàm lượng chất bảo quản luôn phải tuân theo quy định của Bộ Y tế. 

Về cảm quan, một chiếc bánh Trung thu được coi là ngon, đảm bảo vệ sinh thường có mặt bánh vàng đều, da mỏng, nhân khi cắt ra không bị vụn. Ông Thịnh cũng đưa ra lời khuyên người tiêu dùng nên mua bánh ở các cơ sở có tên tuổi, đã được cơ quan y tế giám sát, đồng thời chú ý kỹ nhãn mác sản phẩm phải ghi rõ ngày sản xuất và hạn sử dụng.

Ở góc nhìn rộng hơn, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh đánh giá bánh Trung thu nhà làm có ưu điểm ở sự sáng tạo, đa dạng và khả năng đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa cao. Tuy nhiên, việc thiếu kiểm soát chất lượng đang đặt ra nhiều vấn đề cần cân nhắc.

"Trong bối cảnh thị trường sôi động, sự tỉnh táo của người mua và trách nhiệm của người bán là yếu tố then chốt để giữ gìn nét đẹp văn hóa ẩm thực Tết Trung thu" ông nhấn mạnh.

Ngoài yếu tố cá nhân, ông cũng cho rằng vai trò của quản lý Nhà nước là rất quan trọng. Cần có biện pháp kiểm tra, giám sát thường xuyên với các cơ sở sản xuất thủ công, đặc biệt là những nơi kinh doanh trực tuyến, để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng.

Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Thành phố Hà Nội đã xây dựng kế hoạch triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường (Ảnh: DMS).

Theo đó, nhằm thực hiện Chương trình công tác trọng tâm năm 2025 và các kế hoạch của UBND Thành phố Hà Nội về tổ chức Tết Trung thu, Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Thành phố Hà Nội đã xây dựng kế hoạch triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, bảo đảm an toàn thực phẩm trong dịp Tết Trung thu năm nay.

Theo kế hoạch, công tác kiểm tra sẽ tập trung vào việc đánh giá tình hình quản lý, chỉ đạo và triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn thực phẩm; đồng thời kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật của các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh bánh Trung thu.

Cơ quan chức năng nhấn mạnh mục tiêu phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đặc biệt đối với hàng giả, hàng nhập lậu và sản phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đối tượng kiểm tra gồm các tổ chức, cá nhân, siêu thị, trung tâm thương mại có hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu bánh Trung thu, nguyên liệu, bao bì, cũng như đồ chơi trẻ em và thiết bị, dụng cụ học tập phục vụ năm học mới.

Đặc biệt, các làng nghề truyền thống như Xuân Đỉnh (Bắc Từ Liêm), An Khánh (Hoài Đức) - nơi có nhiều cơ sở sản xuất bánh kẹo sẽ là trọng điểm giám sát. Ngoài ra, các nhà hàng, khách sạn có kinh doanh bánh Trung thu cũng nằm trong diện kiểm tra.

Nội dung kiểm tra bao gồm: giấy phép kinh doanh, chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm; hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ; chất lượng và tiêu chuẩn sản phẩm; việc niêm yết giá và bán đúng giá niêm yết. Cơ quan chức năng sẽ lấy mẫu kiểm nghiệm khi cần thiết, đồng thời phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước để xử lý vi phạm.