Vận hội quốc gia trong kỷ nguyên mới: Bản sắc văn hóa là căn cốt để vươn tầm

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội: Văn hóa là điểm tựa - sợi dây kết nối

PGS.TS Bùi Hoài Sơn.

Tám mươi năm đã trôi qua kể từ buổi sáng lịch sử tại Quảng trường Ba Đình, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc. 80 năm không dài so với lịch sử mấy nghìn năm dựng nước, nhưng đủ để chúng ta chiêm nghiệm về vận hội thay đổi vận mệnh đất nước và từ đó tự tin hướng tới những vận hội mới.

Lịch sử dân tộc ta, từ buổi bình minh của quốc gia Văn Lang, đến những trang sử chống ngoại xâm lẫy lừng, từ Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa cho tới Điện Biên Phủ và Đại thắng mùa Xuân 1975, chưa một lần người Việt Nam chịu khuất phục.

Mỗi thời kỳ, cha ông đều biến gian nan thành sức mạnh, nắm bắt vận hội để đưa đất nước bước sang trang mới. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng hùng hồn nhất cho trí tuệ và khát vọng của dân tộc: Trong khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng quyết đoán, cả dân tộc đồng loạt vùng lên mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do. Và từ đó, bao thế hệ đã kiên cường chiến đấu, hy sinh để bảo vệ non sông, giữ vững nền độc lập, để chúng ta hôm nay được sống trong hòa bình.

Nhìn lại chặng đường đổi mới từ 1986 đến nay, càng thấm thía giá trị của một vận hội khác - vận hội mở cửa, hội nhập và phát triển. Từ một đất nước nghèo nàn, chúng ta từng bước khẳng định vị thế, nâng cao đời sống nhân dân, mở rộng cánh cửa ra thế giới. Đổi mới đã trở thành dấu mốc chuyển mình vĩ đại, sánh vai cùng bạn bè năm châu. Mỗi thành tựu trong 40 năm đổi mới đều in đậm dấu ấn của một dân tộc biết vượt qua thử thách, vươn mình trong nghịch cảnh.

Giờ đây, ở thời khắc 80 năm Quốc khánh, chúng ta lại đứng trước một vận hội mới - vận hội của một Việt Nam độc lập, tự cường, sáng tạo trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Kinh tế tăng trưởng, khát vọng thịnh vượng được hun đúc, cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy, sáp nhập, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp… đang mở ra con đường quản trị hiện đại, hiệu quả, tinh gọn.

Những công trình hiện đại, những thành phố năng động, những người trẻ khởi nghiệp sáng tạo, tất cả đang góp phần tạo nên một diện mạo mới cho đất nước. Cùng lúc ấy, giáo dục và thế hệ trẻ được đặt ở vị trí trung tâm của khát vọng này. Nếu trong quá khứ, thanh niên lên đường giành độc lập, thì ngày nay thế hệ trẻ là những chiến sĩ trên mặt trận tri thức, công nghệ, sáng tạo, mang trong mình sứ mệnh đưa Việt Nam vươn tầm.

Tuy nhiên, đi cùng vận hội luôn là thách thức: biến đổi khí hậu, cạnh tranh toàn cầu, nguy cơ bản sắc bị phai mờ trong dòng chảy hội nhập… tất cả đều nhắc nhở, vận hội chỉ trở thành hiện thực nếu được nắm bắt bằng bản lĩnh và trí tuệ.

Trong thử thách ấy, văn hóa sẽ tiếp tục là điểm tựa tinh thần, là sợi dây kết nối truyền thống và hiện đại, giúp dân tộc không chỉ vững vàng về kinh tế mà còn bền vững về tâm hồn. Giữ gìn bản sắc, xây dựng hệ giá trị Việt Nam trong thời đại mới chính là cách để chúng ta đi xa mà không đánh mất mình, để phát triển mà vẫn giữ được hồn cốt dân tộc.

Là đại biểu Quốc hội, tôi cảm nhận rõ trách nhiệm thế hệ hôm nay: Phải kiến tạo thể chế vững mạnh, thúc đẩy giáo dục và khoa học, khơi dậy khát vọng sáng tạo, bảo đảm an sinh xã hội và tạo môi trường để mỗi người dân, nhất là người trẻ, có cơ hội đóng góp cho đất nước.

Lịch sử đã chứng minh, dân tộc ta chưa bao giờ bỏ lỡ thời cơ để thay đổi vận mệnh. Hôm nay, với khát vọng hùng cường, với trí tuệ Việt Nam, với sức mạnh của thế hệ trẻ, tôi tin chúng ta sẽ viết tiếp những trang sử vàng son - để 80 năm sau, con cháu chúng ta sẽ tự hào nhớ về thời khắc này như một vận hội lớn đã được thế hệ hôm nay biến thành hiện thực của một Việt Nam giàu mạnh, hạnh phúc, trường tồn.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: Lan tỏa giá trị tốt đẹp, khích lệ tinh thần

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung.

Tôi có niềm tin với những thay đổi quyết liệt gần đây, đất nước đang sẵn sàng bước vào thời kỳ phát triển mới - nhanh - mạnh và vững bền. Ngay từ tháng 7/2025 đã có những quyết sách, quy định mới về thủ tục hành chính, về giáo dục, về tinh giản bộ máy…

Việt Nam là một dân tộc kiên cường, trải qua bao thiên tai, mất mát nhưng không gục ngã. Sau mỗi cuộc thiên tai là tinh thần tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách lại trỗi dậy. Mỗi người đều hiểu “một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ”, luôn hưởng ứng kêu gọi, vận động sự ủng hộ, đóng góp; xuất phát từ chính trái tim mỗi người, luôn ra sức hỗ trợ đồng bào mình vượt qua đau thương mất mát.

Để đất nước hội nhập, phát triển và vươn mình trong kỷ nguyên mới, mỗi công dân hãy làm tốt vai trò trách nhiệm. Với văn nghệ sĩ cũng vậy, ngoài vai trò công dân còn sứ mệnh và trách nhiệm nặng nề hơn - là sáng tạo. Làm sao để tác phẩm của mình tác động tích cực tới công chúng; lan toả những giá trị tốt đẹp cùng thông điệp ý nghĩa, khơi gợi, khích lệ mạnh mẽ tình yêu quê hương đất nước, tình yêu gia đình, gìn giữ môi trường, thái độ sống - văn hóa ứng xử…

Những tác phẩm giá trị chạm tới trái tim có sức mạnh hướng người khác tới những điều tốt đẹp. Đồng thời, tạo nên những động lực, sự hứng khởi để cho một ngày mới làm việc hăng say hơn, năng động hơn. Ngày nào cũng vậy, người nào cũng vậy thì đất nước sẽ phát triển mạnh mẽ, vững bền.

Đạo diễn Lương Đình Dũng: Muốn kéo lịch sử trở về trước mắt bằng điện ảnh

Đạo diễn Lương Đình Dũng.

Là người Việt Nam, ai cũng cảm nhận được sức mạnh dân tộc đang trỗi dậy. Và, “Tự hào” là cảm giác tôi đang thấy ở chính mình và trên những gương mặt của mọi thế hệ.

Đây là một cơ hội lớn để văn nghệ sĩ cùng đồng hành đóng góp vào vận hội quốc gia. Đây là thời điểm, không thể đợi và không phải là lúc khác, mỗi người đều tiến lên và làm một điều gì đó với tâm thế cống hiến - điều đó mới thực sự đáng trân trọng. Chúng ta có thể nhìn thấy một tương lai Việt Nam hùng mạnh chứ không phải mơ về tương lai, nó là hiện thực từ những đôi bàn tay lao động và khối óc thông minh của người Việt.

Ở khía cạnh cá nhân, tôi nên làm gì? Là một đạo diễn, tôi muốn góp phần vào điện ảnh Việt Nam, tôi muốn làm phim về lịch sử, muốn kéo lịch sử trở về trước mắt bằng điện ảnh một cách sinh động nhất để chúng ta có thể chạm tay vào những khoảnh khắc vĩ đại của dân tộc, để thế giới nhìn thấy cha ông ta - những người hùng đã vượt qua những cuộc chiến vệ quốc vĩ đại.

Điện ảnh hiện nay là một phương tiện ảnh hưởng rất lớn, nhiều quốc gia đang tập trung khai thác và sử dụng như một cách để quảng bá văn hóa, củng cố hình ảnh. Tuy nhiên, điện ảnh Việt vẫn còn quá nhiều khoảng trống, chưa khai thác hiệu quả các giá trị lịch sử. Nếu chúng ta làm tốt những bộ phim ngang tầm thế giới, để bất cứ ai khi nghĩ tới Việt Nam là nhớ tới lịch sử vĩ đại của một dân tộc. Trong kỷ nguyên vươn mình, điện ảnh cũng là một phương tiện mà người làm nghề cần ra sức cống hiến.

Họa sĩ Vũ Tuấn Việt: Nghệ sĩ phải nhập cuộc như một chứng nhân

Họa sĩ Vũ Tuấn Việt.

Là một nghệ sĩ trẻ, tôi luôn cảm thấy mình đang đứng giữa ngã ba lớn. Một bên là ký ức văn hóa, một bên là sự phát triển hiện đại. Một bên tôi được nuôi dưỡng bởi truyền thống, một bên là thế giới toàn cầu hóa với công nghệ bùng nổ.

Giữa ngã ba ấy, với một người làm nghệ thuật, tôi nghĩ đó là cơ hội để được thử thách và tự khẳng định mình. Vận hội dân tộc không chỉ nằm trong thành tựu vật chất, mà còn trong việc chúng ta có dám gìn giữ, kể lại và sáng tạo từ những gì thuộc về mình.

Tôi tin nghệ sĩ trẻ không thể chỉ đứng ngoài quan sát, mà phải nhập cuộc như một chứng nhân. Chúng tôi có lợi thế khi không bị trói buộc vào khuôn khổ cũ, lại có khả năng tiếp cận thế giới số, đối thoại đa chiều với bạn bè quốc tế. Nhưng chúng tôi cũng gánh nỗi bất an rằng liệu trong dòng chảy toàn cầu, tiếng nói của dân tộc mình, bản thân mình có bị hòa tan không? Câu hỏi ấy thôi thúc tôi sáng tác như một cách để khẳng định sự hiện diện của dân tộc, của cá nhân trong cuộc đối thoại với nhân loại.

Với tôi, vận hội quốc gia chính là khả năng tái sinh từ bên trong, biến ký ức thành chất liệu sáng tạo. Nghệ thuật của thế hệ trẻ không hứa hẹn đưa ra câu trả lời trọn vẹn, nhưng có thể mở ra những hình dung, những không gian để cộng đồng cùng chiêm nghiệm. Và đôi khi, chính khả năng tưởng tượng ấy lại là vận hội lớn nhất, vận hội để dân tộc không ngừng tái định nghĩa mình trong một thế giới đầy biến động.