Bình dân học vụ: Hành trình từ con chữ đến khát vọng tri thức

Sau ngày độc lập, chính quyền non trẻ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phải đối mặt với ba “giặc” lớn: đói, dốt và ngoại xâm. Ngay trong phiên họp đầu tiên ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Khi ấy, hơn 90% dân số mù chữ, nên xóa nạn mù chữ trở thành nhiệm vụ cấp bách.

Ngày 8/9/1945, Chính phủ ban hành Sắc lệnh 17/SL, thành lập Nha Bình dân học vụ, mở đầu cho phong trào học chữ chưa từng có trong lịch sử. Hàng triệu người dân, từ thành thị đến nông thôn, miền núi, không phân biệt tuổi tác, đều tham gia học tập như một hành động yêu nước.

Trưng bày giới thiệu gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật, chia làm 3 phần:

Phần 1: Diệt giặc dốt – Cuộc chiến không tiếng súng. Tái hiện bối cảnh đất nước sau Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời phong trào Bình dân học vụ.

Phần 2: Ánh sáng tri thức lan tỏa. Giới thiệu quyết tâm chính trị của Đảng, Chính phủ, sự hưởng ứng mạnh mẽ của toàn dân, cùng nhiều tài liệu, hiện vật như sách vở, dụng cụ dạy – học, tranh cổ động, thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi các lớp học.

Phần 3: Từ Bình dân học vụ đến học tập suốt đời. Khẳng định phong trào diệt “giặc dốt” đã đặt nền tảng cho xã hội học tập ngày nay, tiếp nối bằng phong trào “Bình dân học vụ số” trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Đặc biệt, nhiều hiện vật lần đầu công bố như: sổ ghi cảm tưởng của lãnh đạo, huy hiệu Bình dân học vụ do tù chính trị ở Côn Đảo chế tác, hiện vật hiến tặng của các gia đình nhân chứng và sản phẩm sáng tạo của sinh viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội.

Nhân dịp này, Bảo tàng tiếp nhận thêm hiện vật, tài liệu quý từ các cá nhân, đồng thời khai trương ứng dụng AR – thực tế tăng cường trên nền tảng định vị trực quan. Khách tham quan chỉ cần dùng điện thoại để trải nghiệm hiện vật 3D, phim tư liệu, thuyết minh tự động – lần đầu tiên công nghệ điện toán không gian được áp dụng trong bảo tàng ở Việt Nam.

Trưng bày mở cửa từ ngày 22/8 đến hết tháng 12/2025, hứa hẹn mang đến cho công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, cái nhìn sâu sắc về hành trình từ những con chữ đầu tiên năm 1945 đến khát vọng học tập suốt đời hôm nay.