Một trong những mặt hàng là ngôi sao xuất khẩu nổi bật của Việt Nam phải kể đến hạt điều khi nước ta hiện đang giữ vững vị trí số 1 thế giới 16 năm liền về xuất khẩu điều nhân, chiếm tới gần 80% tổng sản lượng toàn cầu.
Mặc dù là quốc gia đứng đầu thế giới về xuất khẩu hạt điều nhưng trong những năm gần đây, Việt Nam lại phải gia tăng nhập khẩu hạt điều thô vì tình trạng thiếu hụt nguyên liệu chế biến trong nước. Hiện 90% nguyên liệu phục vụ sản xuất của ngành điều Việt Nam được nhập khẩu từ Campuchia và châu Phi.
Theo số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, nhập khẩu hạt điều về Việt Nam trong tháng 10 đạt hơn 141 nghìn tấn, trị giá hơn 220 triệu USD, giảm 16,9% về lượng và giảm 9,3% về trị giá so với tháng trước đó.
Lũy kế trong 9 tháng đầu năm nhập khẩu mặt hàng này cán mốc hơn 2,3 triệu tấn, trị giá hơn 2,89 tỷ USD, giảm 8,5% về lượng và giảm 1,1% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.
Xét về thị trường, Campuchia là nhà cung cấp hạt điều lớn nhất của Việt Nam với sản lượng hơn 815 nghìn tấn, trị giá hơn 1,06 tỷ USD, tăng 33% về lượng và tăng 27% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.
Giá nhập khẩu bình quân đạt 1.300 USD/tấn, giảm 5% so với cùng kỳ năm trước. Trong năm 2022, Campuchia đã xuất khẩu 471.520 tấn hạt điều thô và thu về hơn 1,07 tỷ USD. Trong đó có tới 98,5% sản lượng điều xuất khẩu của Campuchia được bán sang Việt Nam.
Đứng thứ 2 trong số các nhà cung cấp là Bờ Biển Ngà với hơn 547 nghìn tấn, trị giá hơn 678 triệu USD, giảm 30% về lượng và giảm 20% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá nhập khẩu bình quân đạt 1.239 USD/tấn, tăng 14%.
Gana là nhà cung cấp hạt điều lớn thứ 3 của Việt Nam với hơn 264 nghìn tấn, trị giá hơn 301 triệu USD, tăng 12% về lượng và tăng 18% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023. Giá nhập khẩu bình quân đạt 1.141 USD/tấn, tăng 6% so với 10T/2023.
Giá hạt điều ở cả chiều nhập khẩu và xuất khẩu đều đang biến động liên tục kể từ đầu năm đến nay. Một trong những lý do lớn nhất là gián đoạn chuỗi cung ứng do diện tích cây trồng này ngày càng bị thu hẹp.Trong khi nguồn cung trở nên khan hiếm thì nhu cầu ở các thị trường mới nổi như Trung Quốc và các khu vực khác ở châu Á tăng mạnh do tầng lớp trung lưu mở rộng và người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến sức khỏe. Cạnh tranh gia tăng đối với nguồn cung sẵn có đã đẩy giá lên cao.
Về tình hình xuất khẩu, trong năm 2023 nước ta đã thu về hơn 3,6 tỷ USD từ hạt điều với 644.135 tấn, tăng mạnh 24% về lượng và tăng 18,1% so với năm trước. Trong năm 2024, Việt Nam đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu hạt điều đạt mức kỷ lục 3,8 tỷ USD (cao hơn khoảng 200 triệu USD so với năm 2023).
Rào cản lớn nhất hiện nay là giá nguyên liệu đầu vào tăng cao. Nguồn cung hạt điều thô trong nước cũng giảm sút mạnh. Theo Bộ Công Thương, các doanh nghiệp cần chủ động theo dõi sát diễn biến thị trường, đầu tư nâng cao chất lượng để giữ vững đà xuất khẩu.