“Khoác áo mới” cho hệ thống phòng không tự hành ZSU-23-4 Shilka

Trang Army Recognition hôm 17/10 dẫn những bức ảnh được Trung tâm huấn luyện Ukraine số 242 công bố gần đây cho biết có khả năng Ukraine đã quyết định "đánh thức" một số hệ thống phòng không thời Liên Xô, bao gồm hệ thống pháo phòng không di động tự hành 23mm ZSU-23-4 Shilka, để ứng phó với làn sóng xung đột hiện đang diễn ra với Nga.

Đáng chú ý, các bức ảnh cho thấy ZSU-23-4 Shilka có vẻ đã được "khoác áo mới" thông qua các biện pháp tân trang.

Hệ thống phòng không tự hành ZSU-23-4 Shilka của Ukraine. Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine

ZSU-23-4 Shilka, được trang bị 4 khẩu pháo tự động 23mm, ban đầu được thiết kế vào những năm 1960 cho quân đội Liên Xô để vô hiệu hóa các máy bay bay thấp. Ngày nay, cuộc xung đột Nga-Ukraine đang diễn ra đã đặt ra những thách thức mới, khiến hệ thống cũ này đặc biệt hữu ích để chống lại máy bay không người lái (UAV/drone) đe dọa tiền tuyến và cơ sở hạ tầng của Ukraine.

Ngoài pháo phòng không do phương Tây cung cấp như Gepard của Đức, quân đội Ukraine đã sử dụng Shilka, trước đây được cất trong kho và hiện đang được đại tu. Không giống như mẫu ZSU-23-4 Biała của Ba Lan, được hiện đại hóa vào đầu những năm 2000, Shilka của Ukraine dường như không được nâng cấp kỹ thuật để tăng cường khả năng chống lại các mối đe dọa hiện đại.

Cả hai bên trong cuộc xung đột Nga-Ukraine đều sử dụng ZSU-23-4. Trong ảnh là quân nhân Nga đang sửa chữa một chiếc ZSU-23-4 ở Ukraine vào tháng 5/2022. Ảnh: Warfare History

Hệ thống phòng không tự hành ZSU-23-4 Shilka của Ukraine khai hỏa ở tiền tuyến Donetsk, năm 2023. Ảnh: Militarnyi

Hệ thống phòng không tự hành ZSU-23-4MP Biala (phiên bản hiện đại hóa của ZSU-23-4 Shilka) của quân đội Ba Lan. Ảnh: Militarnyi

Phiên bản ZSU-23-4 Shilka của Ukraine vẫn giữ nguyên phần lớn thiết kế ban đầu của Liên Xô, chủ yếu tập trung vào việc tân trang mà không có sự hiện đại hóa đáng kể. Nó được trang bị 4 khẩu pháo tự động AZP-23 23mm với tốc độ bắn tối đa 3.400 viên/phút, có hiệu quả chống lại máy bay bay thấp, trực thăng, UAV và một số mục tiêu mặt đất ở tầm gần.

Hệ thống radar RPK-2 "Tobol" cho phép phát hiện mục tiêu lên đến 20 km đối với máy bay lớn hơn và giao tranh ở phạm vi tối đa 2,5 km. Mặc dù tự động, nhưng radar này có thể gặp khó khăn với các máy bay tàng hình tiên tiến hoặc UAV cỡ nhỏ.

ZSU-23-4 Shilka của Ukraine mang theo khoảng 2.000 viên đạn 23mm, hỗ trợ hỏa lực liên tục trong chiến đấu kéo dài. Tuy nhiên, do thiếu đạn có thể lập trình hoặc chuyên dụng nên nó gặp phải những hạn chế trước một số mối đe dọa hiện đại.

Được lắp trên khung gầm xe bánh xích lội nước PT-76, hệ thống này có thể đạt tốc độ đường bộ tối đa 50 km/h, tăng cường khả năng cơ động trên nhiều địa hình khác nhau. Tuy nhiên, nó không có hình ảnh nhiệt và máy đo khoảng cách laser, hạn chế độ chính xác trong điều kiện tầm nhìn thấp so với các phiên bản hiện đại như ZSU-23-4MP Biała của Ba Lan.

Bất chấp những hạn chế này, Shilka vẫn là một tài sản có giá trị cho phòng không tầm ngắn, cung cấp giải pháp giá cả phải chăng và hỏa lực hiệu quả chống lại các mẫu máy bay cũ và UAV kém tinh vi hơn.

Mặc dù ban đầu được thiết kế để chống lại máy bay, Shilka cũng rất hiệu quả trong việc khắc chế drone, một trong những mối đe dọa mới nổi phiền toái nhất hiện nay. Radar của Shilka có thể phát hiện các mục tiêu nhỏ hơn, như UAV Shahed đang được sử dụng rộng rãi trong cuộc xung đột. Khả năng giao tranh tầm ngắn của Shilka khiến nó trở thành vũ khí tiết kiệm và linh hoạt để bảo vệ các vị trí chiến lược của Ukraine.

Để hỗ trợ phòng không của Ukraine, Ba Lan đã cung cấp một số đơn vị Shilka hiện đại hóa, được gọi là ZSU-23-4MP Biała. Đợt giao hàng này, bắt đầu vào năm 2023 với ước tính 20 đơn vị, bao gồm các mẫu Shilka được nâng cấp đặc biệt để chống lại các mối đe dọa hiện đại.

Không giống như phiên bản gốc, biến thể Biała có hệ thống kiểm soát hỏa lực tiên tiến với camera nhiệt, camera ban ngày và máy đo khoảng cách laser, tăng cường khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu, đặc biệt là đối với UAV.

Ngoài ra, phiên bản Biała của Ba Lan được trang bị tên lửa Grom, mở rộng phạm vi giao tranh và cải thiện hiệu quả chống lại các mối đe dọa trên không từ xa, trong khi vẫn giữ nguyên pháo 23mm của Shilka. Những nâng cấp này biến ZSU-23-4MP Biała thành một hệ thống linh hoạt và sẵn sàng chiến đấu, rất phù hợp để chống lại mối đe dọa ngày càng gia tăng từ các bầy đàn UAV.

Hệ thống phòng không tự hành ZSU-23-4 của quân đội Syria. Hệ thống có từ thời Chiến tranh Lạnh hiện vẫn được sử dụng ở 30 quốc gia. Ảnh: Warfare History

Thủy quân lục chiến Mỹ vận hành hệ thống ZSU-23-4 của Liên Xô cũ trong một cuộc tập trận vào những năm 1990. Ảnh: Warfare History

Việc tái kích hoạt và tân trang các hệ thống phòng không ZSU-23-4 Shilka của Ukraine phản ánh một chiến lược quan trọng để ứng phó với các mối đe dọa hiện tại, được đánh dấu bằng sự gia tăng của dronei giá rẻ và những hạn chế của phòng không truyền thống.

So với các hệ thống hiện đại và đắt tiền, Shilka cung cấp một giải pháp kinh tế hơn chống lại các cuộc tấn công bằng drone, một cách tiếp cận quan trọng trong các cuộc xung đột kéo dài như thế này, nơi tình trạng bão hòa phòng thủ bằng UAV diễn ra thường xuyên.

Chiến lược phòng thủ được điều chỉnh này, kết hợp các hệ thống cũ với nhu cầu hiện đại, làm nổi bật tầm quan trọng của một mạng lưới phòng không bổ sung trong chiến tranh tiêu hao, có thể truyền cảm hứng cho các bản nâng cấp mới, giá cả phải chăng cho các hệ thống kế thừa để chống lại các mối đe dọa giá rẻ như UAV một cách hiệu quả.

Minh Đức (Theo Army Recognition)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Tham khảo thêm

UAV Nhóm 3 – Mối đe dọa khó chịu nhất trên chiến trường

Loại vũ khí đáng sợ, có thể diệt gọn UAV theo kiểu “một đòn chết bảy”