Trong bảy tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập khẩu 1 tỷ USD hạt điều thô từ Campuchia, Khmer Times (Campuchia) dẫn số liệu mới công bố của Tổng cục Hải quan Việt Nam.
Tuy nhiên, những người trong ngành tại Việt Nam và Campuchia cho rằng khối lượng này có khả năng sẽ giảm trong những năm tới khi Campuchia cam kết nội địa hóa ngành chế biến sau thu hoạch của mình.
Theo báo cáo của cơ quan hải quan Việt Nam, 790.000 tấn hạt điều thô đã được nhập khẩu từ Campuchia trong bảy tháng đầu năm nay, tương đương với gần 790.000 tấn hạt và chiếm gần 95% tổng sản lượng hạt điều thô của Campuchia.
Cơ quan hải quan nêu chi tiết rằng tổng khối lượng nhập khẩu hạt điều từ Campuchia đã tăng hơn 34% về số lượng và 26% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023.
Số liệu thống kê cho thấy tỷ trọng hạt điều có nguồn gốc từ các nhà sản xuất Campuchia của các nhà chế biến Việt Nam chiếm khoảng 47% tổng kim ngạch nhập khẩu hạt điều của Việt Nam.
Trong khi đó, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 478.000 tấn hạt điều chế biến ra thị trường quốc tế trong tám tháng, với tổng giá trị gần 2,7 tỷ USD.
Những số liệu thống kê này cho thấy tổng khối lượng hạt điều xuất khẩu của Việt Nam tăng 23% và tổng giá trị xuất khẩu tăng gần 22% so với năm 2023.
Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam Phạm Văn Công, từng nói với báo chí Việt Nam về sự phụ thuộc quá mức vào nhập khẩu hạt điều thô từ Campuchia và các thị trường cung ứng chính khác, chẳng hạn như các thị trường ở Châu Phi, do các quốc gia này nỗ lực nội địa hóa chế biến sau thu hoạch hạt điều trong nước.
Ông cho biết, mặc dù Việt Nam là nước cung cấp hạt điều hàng đầu thế giới, nhưng nguyên liệu thô để chế biến hạt điều tại Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào hạt điều thô nhập khẩu.
Campuchia cần 329 triệu USD cho hạ tầng chế biến điều
Campuchia cùng với các thị trường nguồn khác đang tích cực ưu tiên, trong những năm gần đây, phát triển ngành chế biến trong nước và giảm dần xuất khẩu điều thô.
Lần đầu tiên được công bố vào năm ngoái, “Chính sách điều quốc gia 2022-2027”, do Bộ Nông nghiệp và Thủy sản (MAFF) và Bộ Thương mại (MoC) của Campuchia xây dựng, kỳ vọng Vương quốc này sẽ cải thiện năng lực chế biến hạt điều từ mức 5% hiện tại lên 25% vào năm 2027 và khoảng 50% vào năm 2032.
Theo báo cáo gần đây của Hiệp hội điều Campuchia, Campuchia hiện đã trở thành nước sản xuất hạt điều thô lớn thứ hai thế giới, với sản lượng đạt 830.000 tấn vào tháng 7 năm nay.
Lộ trình để Campuchia tăng lợi nhuận cho hạt điều bao gồm một loạt các chính sách ưu đãi nhằm thu hút đầu tư vào các nhà máy chế biến tại Campuchia, giám sát chặt chẽ giá bán tối thiểu trên thị trường trong nước cũng như khả năng áp dụng mức thuế xuất khẩu cao hơn đối với hạt điều thô trong khi miễn thuế đối với hạt điều đã qua chế biến xuất khẩu.
Những chính sách như vậy có khả năng kéo giảm ngành điều tại Việt Nam, ông Công cho biết, đồng thời kêu gọi các nhà chế biến có trụ sở tại Việt Nam đầu tư trực tiếp vào Campuchia và các trung tâm điều quan trọng khác trong khu vực để duy trì danh tiếng quốc tế vững chắc về xuất khẩu hạt điều chế biến.
"Các công ty điều Việt Nam có thể hợp tác để khai thác và phát triển các vùng nguyên liệu thô tại Campuchia và Nam Lào, bao gồm hợp tác chuyển giao công nghệ hạt giống và sau đó đưa những hạt điều thô này trở lại Việt Nam để chế biến", ông Công cho biết.
Campuchia muốn nâng giá trị cho nguyên liệu thô, trong đó có chế biến hạt điều trong nước.
Sisavuthara Sim, Nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc điều hành của Nexus Capital & Investment Advisory có trụ sở tại Phnom Penh, trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Khmer Times , cho biết sẽ có những lợi ích lớn nếu Campuchia có thể cải thiện thành công các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng trong lĩnh vực nông nghiệp nói chung, để tăng lợi nhuận cho cả nhà sản xuất và nhà xuất khẩu Campuchia.
"Bây giờ chúng ta có mô hình nông nghiệp giá trị thấp và khối lượng lớn. Chúng ta có thể tạo ra nhiều của cải hơn cho tất cả các bộ phận của chuỗi cung ứng nếu chúng ta có thể chuyển sang mô hình nông nghiệp có giá trị gia tăng cao", ông Sisavuthara Sim nói.
"Campuchia không chỉ xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp thô để chế biến và bán ra nước ngoài. Thay vào đó, chúng ta cần tăng giá trị cho nguyên liệu thô và đạt được năng suất cao hơn cho cùng một sản phẩm sau khi chế biến thứ cấp”, ông đề xuất.
Bộ trưởng Bộ Thương mại Campuchia Cham Nimul, trong cuộc họp đầu tiên của Ủy ban liên bộ về giám sát và đánh giá việc thực hiện Chính sách điều quốc gia 2022-2027 vào tháng 8 năm nay, cho biết ngành công nghiệp hạt điều Campuchia cần thêm khoản đầu tư khoảng 329 triệu USD để phát triển cơ sở hạ tầng nhằm tuân thủ Chính sách điều quốc gia 2022-2027.
Tuy nhiên, đổi lại, những khoản đầu tư như vậy sẽ tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn trong lĩnh vực kinh doanh nông nghiệp, cho phép tăng chi tiêu của người tiêu dùng và phát triển kinh tế xã hội rộng rãi, Sisavuthara kết luận.