Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp và nhà sáng tạo phải chủ động “tự phòng vệ” - Ảnh: VGP/LS
Vi phạm quyền SHTT ngày càng tinh vi trên không gian số
Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phạm Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Cần Thơ cho rằng, cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và thương mại điện tử, các hành vi xâm phạm quyền SHTT như sao chép, làm giả, vi phạm bản quyền, sử dụng trái phép nhãn hiệu, xâm phạm sáng chế… ngày càng tinh vi, đa dạng và khó kiểm soát hơn trong thực tế.
Theo ông, tình trạng này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, mà còn làm giảm niềm tin xã hội, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Trong bối cảnh đó, hội thảo được kỳ vọng mang lại nhiều đề xuất thiết thực nhằm thúc đẩy thực thi các cơ chế, chính sách pháp luật về SHTT ngày càng hiệu quả.
Mục tiêu là khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân chủ động đăng ký, bảo hộ, khai thác và thực thi quyền SHTT như một công cụ cạnh tranh quan trọng, chống lại hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong tình hình mới.
Ông Nguyễn Đức Dũng, Trưởng phòng Thanh tra và Giải quyết khiếu nại, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN), nêu rõ thực trạng và xu hướng vi phạm quyền SHTT trên môi trường số tại Việt Nam và quốc tế, đồng thời đề cập các giải pháp tăng cường thực thi và bảo vệ quyền SHTT.
Theo ông Dũng, pháp luật hiện hành đã có những quy định cụ thể để bảo vệ quyền SHTT của người sáng tạo, tuy nhiên tình hình vi phạm lại ngày càng phức tạp. Người sáng tạo, nhà khoa học phải mất rất nhiều công sức, thời gian, nguồn lực để nghiên cứu, tìm ra các phát minh, sáng chế, nhưng khi đưa ra thị trường thì nguy cơ bị xâm phạm quyền SHTT luôn thường trực. “Sáng tạo đã khó, bảo vệ nó trước các hành vi xâm phạm quyền SHTT còn khó khăn hơn”, ông nhấn mạnh.
Hành trình kiện tụng gian nan
Cũng theo ông Nguyễn Đức Dũng, hệ thống pháp luật đã quy định khá rõ ràng về chế tài, biện pháp xử lý vi phạm quyền SHTT. Tuy nhiên, từ lúc phát hiện hành vi vi phạm, thu thập tài liệu, chứng cứ để chứng minh, đến khi khởi kiện, theo đuổi vụ kiện và giành thắng kiện là cả một quá trình dài, phức tạp và tốn kém.
Nhiều nhà sáng tạo, doanh nghiệp không đủ nguồn lực nhân sự và tài chính để kiên trì theo đuổi các vụ kiện liên quan đến SHTT, đặc biệt là các vụ việc mà đối tượng vi phạm ở nước ngoài, khi đó việc xử lý càng khó khăn hơn rất nhiều.
Thực tế này tạo ra một “khoảng cách” giữa luật và thực thi, nhất là trong bối cảnh các nền tảng số, giao dịch xuyên biên giới phát triển mạnh mẽ.
Doanh nghiệp và nhà sáng tạo phải chủ động “tự phòng vệ”
Ở góc độ doanh nghiệp công nghệ, ông Trương Hoàng Khải, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Công nghệ Katec, nhấn mạnh SHTT trên môi trường số và trong bối cảnh hội nhập quốc tế là vấn đề vô cùng cấp bách. Việc bảo vệ quyền SHTT của doanh nghiệp, nếu không được quan tâm đúng mức, có thể trở thành “điểm yếu chí tử” trong cạnh tranh và phát triển.
Theo ông Khải, bên cạnh việc Nhà nước kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện khung pháp lý, doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ của địa phương và Bộ KH&CN. Những tư vấn, hỗ trợ kịp thời về pháp lý và chuyên môn sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro trong môi trường sáng tạo và kinh doanh trên không gian số.
Từ góc nhìn pháp lý, ông Dương Thành Long, Tổng Giám đốc Công ty Luật ALIAT, cho rằng vai trò của quyền SHTT trong nâng cao sức cạnh tranh và thúc đẩy đổi mới sáng tạo là vô cùng quan trọng đối với cả doanh nghiệp lẫn các nhà sáng tạo. Do đó, bên cạnh nỗ lực sáng tạo, mỗi tổ chức, cá nhân phải ý thức rõ trách nhiệm tự bảo vệ mình trước những cạm bẫy trên không gian số.
Ông Long chia sẻ, hiện có rất nhiều quy định, văn bản pháp luật về đăng ký và bảo vệ quyền SHTT, song không ít doanh nghiệp và nhà sáng tạo vẫn chưa quan tâm đúng mức. Giải pháp tốt nhất, theo ông, là các cá nhân và doanh nghiệp phải đăng ký quyền SHTT đầy đủ, kịp thời; chủ động tìm hiểu, cập nhật các vấn đề pháp lý liên quan đến lĩnh vực mình đang sáng tạo, sản xuất. Từ đó xây dựng chiến lược tự bảo vệ phù hợp trên con đường phát triển.
Ông Long khuyến nghị cộng đồng doanh nghiệp và nhà sáng tạo cần xem việc bảo hộ quyền SHTT là một phần không thể tách rời trong chiến lược phát triển dài hạn.
Lê Sơn
